29 stycznia 2022 roku zaczęła obowiązywać znowelizowana ustawa o cudzoziemcach. Zmiany mają na celu usprawnienie postępowań dotyczących udzielania obcokrajowcom zezwoleń na pobyt czasowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Chodzi w szczególności o zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, które są najczęściej udzielanym rodzajem zezwoleń na pobyt czasowy w Polsce.
Nowe przepisy mają także poprawić inne obowiązujące rozwiązania w sprawach cudzoziemców. Celem zmian jest optymalizacja procedur oraz dążenie do skrócenia długości trwania postępowań.
Uproszczenia dotyczące udzielania cudzoziemcom zezwoleń na pobyt czasowy i pracę (aktualnie zapowiadane niżej zmiany weszły już w życie)
Z dniem wejścia w życie nowelizacji wymogami udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy i pracę przestaną być :
- posiadanie przez cudzoziemca źródła stabilnego i regularnego dochodu wystarczającego na pokrycie kosztów utrzymania siebie i członków rodziny pozostających na jego utrzymaniu (obecny art. 114 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o cudzoziemcach);
- posiadanie przez cudzoziemca zapewnionego miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (obecny art. 114 ust. pkt 2 ustawy o cudzoziemcach).
Jednocześnie zmianie ulegnie dotychczasowy wymóg związany z tym, że wynagrodzenie cudzoziemca nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę (art. 114 ust. 1 pkt 5 ustawy o cudzoziemcach). W wyniku tej zmiany wynagrodzenie miesięczne cudzoziemca nie będzie mogło być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę niezależnie od wymiaru czasu pracy i rodzaju stosunku prawnego stanowiącego podstawę wykonywania pracy przez cudzoziemca, a zatem również w przypadku, gdy cudzoziemiec będzie wykonywał pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy.
Z tą zmianą wiązać się będzie również dodanie nowego przepisu art. 114 ust. 4b ustawy o cudzoziemcach, który uwzględni sytuację, w której cudzoziemiec ubiega się o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy z uwagi na wykonywanie pracy na rzecz więcej niż jednego podmiotu powierzającego wykonywanie pracy. Wówczas wymóg udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy i pracę będzie uważany za spełniony, jeżeli suma wynagrodzeń wskazanych w załącznikach nr 1 do wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, nie będzie niższa niż wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Oprócz tego zostanie wprowadzony nowy przepis art. 114 ust. 4a ustawy o cudzoziemcach, zgodnie z którym wymóg posiadania przez cudzoziemca ubezpieczenia zdrowotnego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285 z późn. zm.) będzie uważany za spełniony również wówczas, gdy cudzoziemiec będzie posiadał ubezpieczenie zdrowotne w związku z wykonywaniem pracy stanowiącej podstawę ubiegania się o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę. Tym samym przepis umożliwi uwzględnienie sytuacji, w których cudzoziemcowi ma zostać powierzona praca, z której będzie wynikał obligatoryjny tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego zgodnie z art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
W art. 119 ustawy o cudzoziemcach wprowadzona zostanie zmiana w postaci dwóch nowych okoliczności, z których zaistnieniem nie będzie się wiązała konieczność uzyskania nowego zezwolenia na pobyt czasowy i pracę lub jego zmiany. Mianowicie będzie to zmiana nazwy stanowiska, na jakim cudzoziemiec wykonuje pracę, przy jednoczesnym zachowaniu zakresu jego obowiązków oraz zwiększenie wymiaru czasu pracy przy jednoczesnym proporcjonalnym zwiększeniu wynagrodzenia.
Ustawa nowelizująca wprowadza również, na skutek postulatów praktyki, istotne zmiany w trybie zmiany zezwolenia na pobyt czasowy i pracę. W obecnym stanie prawnym zmiana tego zezwolenia może obejmować zmianę pracodawcy użytkownika lub zmianę warunków wykonywania pracy określonych w zezwoleniu na podstawie art. 118 ust. 1 pkt 2 – 5 ustawy o cudzoziemcach. Nadchodząca zmiana polegać będzie na tym, że zakresem dopuszczalnej w tym trybie zmiany objęta zostanie również zmiana podmiotu powierzającego wykonywanie pracy, jak również to, że cudzoziemiec uzyska zwolnienie z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę określone odrębnymi przepisami.
Ustawa nowelizująca wprowadzi również w nowym przepisie art. 117b ustawy o cudzoziemcach podstawę prawną do tego, aby wojewoda w pierwszej kolejności załatwiał sprawy udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, w których podmiotem powierzającym wykonywanie pracy będzie przedsiębiorca prowadzący działalność o znaczeniu strategicznym dla gospodarki narodowej, który zostanie objęty wykazem ustalanym w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw gospodarki (obecnie Minister Rozwoju i Technologii) na podstawie art. 88cb ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2021 r. poz. 1100 z późn. zm.). Stosowanie art. 117b ustawy o cudzoziemcach uzależnione będzie od tego, czy zostanie wydane stosowne rozporządzenie (jego wydanie jest fakultatywne).
Pozostałe zmiany w procedurach
Wprowadzony zostanie szczególny tryb zakończenia postępowań w sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy i pracę wszczętych przed dniem 1 stycznia 2021 r.
Szczególny tryb zakończenia postępowań polega na tym, że jeżeli w dniu jej wejścia w życie będzie pozostawać w toku postępowanie w sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy i pracę (art. 114 lub art. 126 ustawy o cudzoziemcach), to postępowanie to powinno zakończyć się udzieleniem zezwolenia na okres 2 lat licząc od dnia wydania decyzji poza przypadkami, w których:
- obowiązywał będzie wpis danych cudzoziemca do wykazu cudzoziemców, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest niepożądany;
- dane cudzoziemca będą znajdować się w Systemie Informacyjnym Schengen do celów odmowy wjazdu;
- udzieleniu zezwolenia sprzeciwiać się będą względy obronności lub bezpieczeństwa państwa lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego lub zobowiązania wynikające z postanowień ratyfikowanych umów międzynarodowych obowiązujących Rzeczpospolitą Polską.
Zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w tym szczególnym trybie nie będzie określać podmiotu powierzającego wykonywanie pracy ani pracodawcy użytkownika (w przypadku pracy tymczasowej) ani też warunków wykonywania pracy jak w przypadku zezwolenia na pobyt czasowy i pracę udzielanego w zwykłych uwarunkowaniach. To, na rzecz jakiego podmiotu powierzającego wykonywanie pracy (lub podmiotów powierzających wykonywanie pracy) cudzoziemiec będzie wykonywał pracę oraz na jakich warunkach będzie się to odbywało, zostanie uzupełnione poprzez oświadczenie podmiotu powierzającego wykonywanie pracy dotyczące powierzenia pracy cudzoziemcowi (art. 9 ust. 1 pkt 3 ustawy nowelizującej).
Zgodnie z informacją ze strony rządu – takie oświadczenie będzie należało złożyć na urzędowym formularzu według wzoru, jaki zostanie określony w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji wydawanym na podstawie art. 9 ust. 23 ustawy nowelizującej.
W przypadku postępowania w sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy (oraz postępowania w sprawie zmiany zezwolenia na pobyt czasowy i pracę) termin dla wojewody na załatwienie sprawy będzie wynosił 60 dni (nowy przepis art. 112a ust. 1 ustawy o cudzoziemcach) i będzie liczony od momentu, w którym nastąpi ostatnie z następujących zdarzeń (nowy przepis art. 112a ust. 2 ustawy o cudzoziemcach). Termin na załatwienia każdej z powyższych spraw przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców w postępowaniu odwoławczym będzie wynosił 90 dni licząc od dnia przekazania odwołania, a w przypadku gdy odwołanie nie będzie spełniać wymogów określonych przepisami prawa (wymogów formalnych) – od dnia uzupełnienia braków (nowy przepis art. 112a ust. 4 i 5, art. 210 ust. 4 i 5 oraz art. 223 ustawy o cudzoziemcach).
Ustawa nowelizująca wprowadzi również do przepisów ustawy o cudzoziemcach wyraźną podstawę do tego, aby wymiana informacji pomiędzy wojewodą lub Szefem Urzędu do Spraw Cudzoziemców a organami, do których te organy zwróciły się o przekazanie informacji, czy wjazd cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i jego pobyt na tym terytorium mogą stanowić zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego (komendant wojewódzki Policji, komendant oddziału Straży Granicznej, Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego), mogła odbywać się za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej, ułatwiając tym samym obieg dokumentów między nimi i przyczyniając się tym samym do usprawnienia prowadzenia postępowań.
Pełna lista zmian znajduje się na stronie rządowej w aktualnościach Urzędu do Spraw Cudzoziemców:
Zmiany w prawie dotyczącym cudzoziemców – Urząd do Spraw Cudzoziemców – Portal Gov.pl (www.gov.pl)