Prezydent podpisał kolejną nowelizację Ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Do najważniejszych zmian można zaliczyć:
- wyłączenie obok obywateli Polski również innych obywateli Unii Europejskiej z grupy osób, które mogą zostać objęte regulacjami ustawy;
- dostosowanie przepisów ustawy do sytuacji, w której bezpośredni wjazd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium Ukrainy nie jest już konieczny dla objęcia obywatela Ukrainy przepisami ustawy. Aktualne przepisy zakładają wjazd (przybycie) tylko przez granicę, na której prowadzona jest kontrola graniczna. Tymczasem wjazd (przybycie) mógł nastąpić przez granicę wewnętrzną w rozumieniu art. 2 pkt 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/399 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie unijnego kodeksu zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen), na której kontrola graniczna nie jest prowadzona (np. przez granicę Rzeczypospolitej Polskiej z Republiką Słowacką);
- wskazanie Komendanta Głównego Straży Granicznej jako organu właściwego pełniącego funkcję krajowego punktu kontaktowego do celów wymiany z właściwymi organami innych państw członkowskich Unii Europejskiej informacji dotyczących osób korzystających z ochrony czasowej w rozumieniu art. 106 ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- rozszerzenie katalogu podmiotów posiadających dostęp do rejestru obywateli Ukrainy, którym nadano numer PESEL, o wojewodów;
- rozszerzenie uprawnienia Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych do przyjęcia w formie darowizny, przechowywania i wydania oraz wywozu na terytorium Ukrainy obok produktów leczniczych także wyrobów medycznych;
- w zakresie świadczenia pieniężnego w wysokości 40 zł na zakwaterowanie i wyżywienie wprowadzenie zasady, że wniosek o świadczenie pieniężne składa się w terminie miesiąca od ostatniego dnia okresu objętego wnioskiem; wnioski złożone po upływie terminu pozostawione zostaną bez rozpoznania;
- w przepisach regulujących prawo do wykonywania pracy przez obywateli Ukrainy poszerzony został katalog danych jakie podmiot powierzający wykonywanie pracy zobowiązany będzie przekazywać do powiatowego urzędu pracy;
- w celu umożliwienia przeprowadzania szkoleń z języka polskiego dla obywateli Ukrainy wykonujących zawody medyczne wprowadzono regulację umożliwiającą ministrowi właściwemu do spraw pracy dofinansowanie tych szkoleń z Funduszu Pracy;
- w przepisach dotyczących ewidencji danych małoletnich obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez opieki osoby sprawującej faktyczną pieczę nad nim, oraz małoletnich obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i przed przybyciem byli umieszczeni w pieczy zastępczej na terytorium Ukrainy, rozszerzono możliwość korzystania z tych danych przez Straż Graniczną;
- w przepisach dotyczących prawa do świadczeń rodzinnych, świadczenia 500+, rodzinnego kapitału opiekuńczego, świadczenia dobry start oraz dofinansowania obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku wprowadzono przepis regulujący koszty obsługi tych świadczeń na poziomie wynoszącym 1,5% kwoty przeznaczonej na wypłatę tych świadczeń oraz dofinansowania;
- dodane zostały regulacje mające na celu identyfikowanie przypadków potencjalnego braku prawa do świadczeń w związku z wyjazdem obywatela Ukrainy z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres powyżej 1 miesiąca (poprzez udostępnienie informacji przez Komendanta Głównego Straży Granicznej oraz wprowadzenie przepisów pozwalających ZUS oraz gminnym organom właściwym realizującym świadczenia, na wzywanie do osobistego stawiennictwa obywateli Ukrainy ubiegających się lub otrzymujących świadczenia pod rygorem utraty prawa do tych świadczeń w przypadku niezastosowania się do wezwania do osobistego stawiennictwa w wyznaczonym terminie);
- dodana została zmiana wprost wskazująca źródło finansowania kosztów wydawania orzeczeń dotyczących niepełnosprawności dla obywateli Ukrainy ze środków z budżetu państwa;
- wprowadzono zmianę umożliwiającą objęcie wsparciem dziennego opiekuna dzieci ukraińskich do czasu rozpoczęcia przez dziecko obowiązku, o którym mowa w art. 31 ust. 4 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe;
- uelastyczniono przepisy ułatwiające szkołom w roku szkolnym 2022/2023 prowadzenie dodatkowej nauka języka polskiego, o której mowa w art. 165 ust. 7 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, m.in. w grupie międzyszkolnej;
Ustawa przewiduje także wprowadzenie zmian m.in. w:
- Ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. W zmianach do tej ustawy wprowadzono m.in. rozwiązania, na podstawie których starosta będzie inicjował, organizował i finansował z Funduszu Pracy szkolenia z języka polskiego dla bezrobotnych oraz poszukujących pracy cudzoziemców. Cudzoziemiec będzie mógł wziąć udział w jednym szkoleniu. Należność przysługująca instytucji szkoleniowej z tytułu organizacji szkolenia dla jednego cudzoziemca za jedno szkolenie nie będzie mogła przekroczyć 2000 zł. W uzasadnionych przypadkach starosta będzie mógł zwiększyć należność przysługującą instytucji szkoleniowej z tytułu organizacji szkolenia z języka polskiego branżowego dla jednego cudzoziemca za jedno szkolenie do wysokości 3000 zł. W ustawie wprowadzono również możliwości refundacji podmiotowi prowadzącemu dom pomocy społecznej, a także jednostce organizacyjnej wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, części albo całości kosztów wynagrodzenia i składek na ubezpieczenia społeczne przez okres 12 miesięcy za zatrudnienie w pełnym lub częściowym wymiarze czasu pracy skierowanych bezrobotnych lub poszukujących pracy. Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy celem tego rozwiązania jest zachęcenie do zatrudniania bezrobotnych lub poszukujących pracy w tych jednostkach i tym samym ich wzmocnienie kadrowe.
- w Ustawie z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach. Zmiany wprowadzone w tej ustawie przewidują zasadę, że kryterium zawodu powinno stanowić podstawę do priorytetowego traktowania wniosków wizowych, a określenie państwa pochodzenia cudzoziemca powinno mieć walor subsydiarny.
- w ustawie z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe. W zmianach wydłużono z 12 do 24 miesięcy prawa do dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego dla osób niebędących obywatelami polskimi, podlegającymi obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, które nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki.
W ustawie zawarto także przepis przejściowy, zgodnie z którym w okresie 14 dni od dnia wejścia w życie ustawy podmioty, które zapewniały zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy, nieposiadającym numeru PESEL, mogą składać wnioski o świadczenie pieniężne obejmujące okres do dnia 29 kwietnia 2022 r. Wnioski będzie składało się na formularzu według wzoru wniosku o świadczenie pieniężne za zapewnienie zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy przybywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z działaniami wojennymi, obowiązującego do dnia 29 kwietnia 2022 r. Natomiast wniosek o świadczenie pieniężne obejmujący okres, w którym zapewniano zakwaterowanie i wyżywienie obywatelowi Ukrainy do dnia wejścia w życie ustawy, składa się w terminie do dnia 31 lipca 2022 r. Wniosek o świadczenie pieniężne obejmujący okres, w którym zapewniano zakwaterowanie i wyżywienie obywatelowi Ukrainy po dniu wejścia w życie ustawy, składa się w terminie miesiąca od ostatniego dnia okresu objętego wnioskiem. Wnioski złożone z uchybieniem powyżej wskazanych terminów będą pozostawiane bez rozpoznania.
Ustawa wejdzie w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, z licznymi wyjątkami.