Zmiany na rynku gospodarczym, pogorszenie się sytuacji finansowej czy nowe inwestycje zmuszają często do konieczności pozyskania przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością dodatkowych środków finansowych. Kodeks spółek handlowych daje taką możliwość w postaci dopłat ze strony wspólników. Jest to instrument korzystny dla spółki w sytuacji, jeśli nie chce ona korzystać ze źródeł zewnętrznych. Kodeks spółek handlowych nie ogranicza celów na jakie środki pieniężne z dopłat mogą zostać przeznaczone. Jednak w praktyce spółki najczęściej sięgają po dopłaty ze strony udziałowców w sytuacjach problemów finansowych. Dodatkowe środki dają często możliwość wyjścia z trudnej sytuacji finansowej i są narzędziem koniecznym do uniknięcia przez spółkę długotrwałego kryzysu finansowego w tym w ostateczności upadłości.
Dopłaty, a pożyczka?
Dopłaty nie mają jednoznacznego charakteru, instytucja ta jest czymś pomiędzy pożyczką wspólników, a wniesieniem przez nich wkładów na kapitał zakładowy. Dopłaty mogą mieć jedynie charakter pieniężny oraz powinny zostać nałożone i uiszczone przez wspólników w sposób równomierny do ich udziałów. Stanowią one część majątku spółki, jednak należy pamiętać, że nie powiększają one udziałów w kapitale zakładowym ani go również nie podwyższają. Ich celem podobnie jak pożyczki jest dokapitalizowanie spółki, co daje jej różne możliwości w dalszej działalności. Pożyczka zawsze ma charakter zwrotny, dopłaty co do zasady również mają charakter czasowy i zwrotny, jednak pod określonymi warunkami mogą zostać wspólnikom niezwrócone. Ponadto, odsetek co do zasady nie obiera się od dopłat. Następną kwestią, która stanowi różnicę pomiędzy pożyczką, a dopłatami jest sposób w jaki obie te instytucje będą wykazywane oraz traktowane w bilansie. Pożyczka zostanie wykazana w zobowiązaniach, co może spowodować ograniczenie spółki w zaciąganiu innych zobowiązaniach, z kolei dopłaty będą wykazywane w pasywach jako kapitał rezerwowy, co nie powoduje takich ograniczających konsekwencji. W razie wątpliwości dotyczącej wyboru właściwej opcji dla swojej spółki warto skonsultować się z kancelarią prawną.
Jak zastosować dopłaty?
Zgodnie z art. 177 §1 Kodeksu Spółek Handlowych (k.s.h.) zobowiązanie wspólników do dopłat musi być zawarte w umowie spółki. Obowiązek taki może zostać zawarty w pierwotnej umowie spółki lub zostać wprowadzony w ramach zmiany umowy spółki. Istotnym jest, że w takim przypadku zmiana umowy spółki nakładająca na wspólników obowiązek dopłat będzie wymagała zgody wszystkich wspólników. Pomimo rozbieżności dotyczących kwestii tego czy obowiązek dopłat może być nałożony tylko, na niektórych wspólników, należy uznać, że obowiązek ten musi zostać nałożony na wszystkich wspólników. Co ważne, umowa spółki musi określać liczbową wysokość dopłat w stosunku do udziału. Obowiązek wniesienia dopłat aktualizuje się na podstawie uchwały zgromadzenia wspólników spółki, z wyjątkiem sytuacji, w której umowa spółki zawiera uregulowania odnośnie do wysokości i terminów uiszczanych dopłat. Najczęściej to jednak uchwała zgromadzenia wspólników określa wysokość dopłat oraz termin ich wpłaty. Termin dopłat określony w uchwale zgromadzenia jest bardzo istotny z punktu widzenia odpowiedzialności wspólnika, gdyż zgodnie z art. 178 §2 k.s.h. w przypadku niewykonania swojego zobowiązania na czas spółce będą przysługiwały odsetki za opóźnienie. Przyczyna w wyniku, której wspólnik nie wpłacił określonej kwoty dopłaty pozostaje w tym przypadku bez znaczenia. Dodatkowo spółka będzie mogła żądać od wspólnika naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki. Przepisy pozwalają jednak na zawarcie innych rygorów odpowiedzialności w umowie spółki co oznacza możliwość modyfikacji polegających na złagodzeniu wysokości odsetek czy zrezygnowaniu, z niektórych roszczeń. Warto w przypadku podejmowania uchwały dotyczącej dopłat zwrócić się o pomoc do kancelarii prawnej w celu uzyskania jak najkorzystniejszych postanowień.
Zwrot dopłat- jak i kiedy?
Zwrot dopłat jest także bardzo ważną kwestią. Tak jak w przypadku ich udzielenia, ich zwrot będzie wymagał podjęcia przez zgromadzenie wspólników określonej uchwały. Jednak nie w każdej sytuacji będzie on możliwy. Zgodnie z przepisami kodeksu spółek handlowych zwrot dopłat może nastąpić, jeśli dopłata nie jest wymagana na pokrycie straty bilansowej. Zwrot może nastąpić dopiero po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia o zamierzeniu zwrotu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Można stwierdzić, że procedura zwrotu uregulowana przez przepisy kodeksu spółek handlowych jest dość czasochłonna i kosztowna, gdyż za każdy dzień ogłoszenia należy uiścić opłatę. Zgodnie z przepisami zwroty powinny zostać dokonane w sposób równomiernym wszystkim wspólnikom. Jednak w umowie spółki można uregulować dużo bardziej korzystne, elastyczne oraz szybsze warunki zwrotu dopłat. Warto zwrócić się po poradę radcy prawnego, aby ustanowić jak najlepsze postanowienia w tej kwestii.
Dopłaty, a skutki podatkowe?
Podatek od osób prawnych (CIT)
Zgodnie z ustawą o podatku od osób prawnych CIT dopłaty stosowane przez wspólników nie są traktowane jako przychód, jeżeli zostaną uiszczone zgodnie z przepisami kodeksu spółek handlowych. W związku z tym wniesienie dopłat nie będzie skutkowało powstaniem zobowiązania z tego tytułu.
Podatek od osób fizycznych (PIT)
Wspólnicy będący osobami fizycznymi nie muszą płacić podatku dochodowego od przychodu w postaci zwrotu dopłat w wysokości określonej w złotych na dzień ich faktycznego wniesienia. Opodatkowaniu podlegają natomiast odsetki uzyskane przez wspólnika, w przypadku gdy zastrzeżono oprocentowanie dopłat.
Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC)
W ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych dopłaty są traktowane jak zmiana umowy spółki kapitałowej. W związku z tym opodatkowane są na zasadach takich samych jak zawarcie umowy spółki, czy zmiana tej umowy. Dlatego stawka podatku wynosi 0,5% kwoty dopłat. Obowiązek podatkowy w podatku PCC od dopłat sp. z o.o. spoczywa na samej spółce z o.o., która jako podatnik zobowiązana jest złożyć deklarację w sprawie PCC, obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia kiedy została podjęta uchwała o dopłatach.