1 lipca bieżącego roku weszła w życie duża nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego. Nowela ma na celu przede wszystkim naprawić i uzupełnić zmiany, które zostały wprowadzone przez ustawodawcę w 2019 roku. Wskazuje się, że zmiany mają doprowadzić do uproszczenia obecnych procedur, przyspieszenia postępowań, ułatwienia stronom kontaktu z sądem czy uzupełnienia zidentyfikowanych luk w przepisach. Nowela wprowadza między innymi zupełną nowość, postępowanie z udziałem konsumentów i przedsiębiorców, którego celem jest przede wszystkim polepszenie sytuacji konsumentów w sporach sądowych oraz ułatwienie im dochodzenia swoich roszczeń. Będzie ono miało zastosowanie w sprawach konsumentów przeciwko przedsiębiorcom oraz przedsiębiorców przeciwko konsumentom. Warto dodać, że nawet jeśli przedsiębiorca w trakcie toczącego się postępowania zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej i na przykład zlikwiduje firmę, to postępowanie nadal będzie toczyło się na podstawie opisywanych regulacji. W tym przypadku najistotniejsze jest to czy sprawa powstała w chwili prowadzenia przed podmiot działalności i jest z nią związana. Oznacza to, że sprawa, która raz wynikła z prowadzonej działalności gospodarczej pozostaje z nią powiązana już na stałe. Postępowanie wprowadza nowe zasady i reguły, które będą obowiązywać strony przed sądem w trakcie procesu i poza nim. W poniższym artykule przyglądniemy się zatem dokładniej najważniejszym zmianą, które zostały wprowadzone oraz spróbujemy ocenić ich przydatność i znaczenie dla podmiotów, których dotyczą.
Nowości w postępowaniu z udziałem konsumentów – jak będzie wyglądać?
Nowe postępowanie z udziałem konsumentów uregulowane zostało w kodeksie postępowania cywilnego od art. 45814-45816 . Nowe przepisy będą stosowane we wszystkich sprawach gdzie stroną będzie konsument, nie zastosujemy ich jednak jeśli w postępowaniu zostanie on zastąpiony na przykład przez organizację, która zajmuje się ochroną praw konsumentów. Istotną zmianą, która została wprowadzona przez nowelizacje, jest kwestia właściwości miejscowej sądu. Zgodnie z art. 458 14 par. 4 k.p.c. konsument będzie mógł wytoczyć powództwo według swojego miejsca zamieszkania, a nie jak wcześniej to funkcjonowało, według siedziby firmy przedsiębiorcy. Mechanizm ten nie będzie miał jednak zastosowania w przypadku właściwości wyłącznej. Kolejną istotną kwestią jest nowa zasada dotycząca powoływania twierdzeń i dowodów przez przedsiębiorcę, które trzeba będzie przedstawić w pełni już na etapie pozwu lub w odpowiedzi na pozew jeśli to podmiot prowadzący działalność gospodarczą zostanie pozwany. Niedopełnienie tego wymogu wywoła dla przedsiębiorcy negatywne konsekwencje procesowe. Zgodnie z art. 45815 par. 4 k.p.c. twierdzenia i dowody, których strona (przedsiębiorca) nie przedstawi zgodnie z przepisami zostaną na dalszym etapie postępowania pominięte. Wyjątkiem będzie sytuacja kiedy przedsiębiorca uprawdopodobni, że nie miał możliwości ich wcześniejszego powołania lub nie istniała wcześniej potrzeba ich podniesienia. W takim przypadku dalsze twierdzenia i dowody powinny zostać powołane w ciągu 2 tygodni od momentu kiedy stało się możliwe ich powołanie lub wynikła potrzeba ich przedstawienia. Ustawodawca złagodził jednak w pewnym stopniu prekluzję dowodowa dla strony, której nie reprezentuje profesjonalny pełnomocnik. W takim przypadku zgodnie z par. 2 omawianego artykułu stronie udziela się pouczenia o obowiązkach wynikających z art.45814 par. 1 i 4 k.p.c., wtedy przedsiębiorca może przedstawić wszystkie dowody i twierdzenia w terminie 2 tygodni od momentu udzielenia pouczeń. Oprócz obowiązków procesowych nowe przepisy nakładają na przedsiębiorcę również pewne wymogi przed procesowe. Na gruncie art. 45816 k.p.c. podmiot prowadzący działalność może ponieść dotkliwe sankcje finansowe związane z niepodjęciem próby ugodowego pozasądowego załatwienia sprawy. Sąd w takim przypadku będzie mógł obciążyć go w całości lub w części kosztami procesu, a w uzasadnionych przypadkach podwyższyć koszty nawet dwukrotnie. Tożsama sankcja będzie mogła zostać zastosowana również wtedy gdy, przedsiębiorca podjął próbę pozasądowego załatwienia sprawy, ale w czasie jej trwania wykazał się złą wiarą co spowodowało nieudaną próbę polubownego załatwienia sprawy, a co z kolei doprowadziło co zbędnego wytoczenia powództwa.
Konsekwencje nowego postępowania odrębnego – jakie może przynieść rezultaty?
Nowe przepisy wprowadzają przychylne rozwiązania dla konsumentów stawiając ich w korzystniej sytuacji względem przedsiębiorców. Przede wszystkim ułatwiają im drogę do sądu poprzez możliwość złożenia powództwa według swojego miejsca zamieszkania. Regulacje nakładają na przedsiębiorców określone obowiązki procesowe oraz poza procesowe, czego nie robią względem konsumentów. Przepisy wymuszają od przedsiębiorców precyzyjne i dokładne przygotowanie pozwu lub odpowiedzi na niego, co można uzasadniać tym, że podmiot prowadzący działalność gospodarczą jako profesjonalista powinien w sposób odpowiedni dbać przed sądem o swoje interesy. Wymogi procesowe związane z twierdzeniami i dowodami, które muszą być przedstawione już we wstępnej fazie procesu oraz sankcje z tym związane mogą skutkować przyśpieszeniem i usprawnieniem postępowań toczących się pomiędzy konsumentami oraz przedsiębiorcami. Należy jednak wskazać, że dla mniejszych podmiotów, które nie posiadają profesjonalnej wiedzy z zakresu prawa, nie korzystają na stałe z pomocy kancelarii prawniczych oraz nie toczą dużej ilości sporów sądowych może okazać się to trudnością, która będzie powodowała ujemne skutki procesowe. Warto zatem w razie wątpliwości dotyczących konstrukcji i zawartości pozwu czy odpowiedzi na niego skonsultować się z kancelarią prawniczą w celu odpowiedniego przygotowania pism procesowych. Analizując nowe przepisy nie sposób nie zwrócić uwagi na to jaki nacisk kładą na alternatywne, ugodowe i poza sądowe sposoby rozwiązywania konfliktów pomiędzy konsumentami i przedsiębiorcami. Nakładają one przede wszystkim na podmioty profesjonalne obowiązek przeprowadzenia tego typu próby pod groźbą poniesienia przez nich sankcji w postaci obciążenia kosztami sądowymi. Warto zauważyć, że przepisy starają się również zapobiec pozornym próbom rozwiązania konfliktów, gdyż przewidują one również ujemne konsekwencje w sytuacji wystąpienia złej wiary po stronie przedsiębiorcy w trakcie rozwiązywania sporu. Zmiany wprowadzone przez nowe postępowanie mogą przyczynić się do zwiększenia rozwiązywania konfliktów poprzez poza sądowe, polubowne sposoby. Warto skorzystać z pomocy profesjonalnych mediatorów w momencie kiedy będziemy podejmować próby ugodowego załatwienia sprawy. Tego typu rozwiązanie może okazać korzystne dla obydwu stron, gdyż polubowne rozwiązani konfliktu może być szybsze, mniej stresujące i tańsze niż postępowanie przed sądem.