Doręczanie pism w postępowaniu sądowym za pośrednictwem komornika

W postępowaniu cywilnym przewidziano opcję doręczania za pośrednictwem komornika pozwu lub innego pisma procesowego wywołującego potrzebę podjęcia obrony praw przez pozwanego. Polega to na tym, że przewodniczący zawiadamia powoda o braku możliwości doręczenia pozwu lub innego pisma procesowego wywołującego potrzebę obrony praw przez pozwanego, przesyłając mu przy tym odpis pisma dla pozwanego, a także zobowiązuje powoda do doręczenia tego pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika.

Taka sytuacja ,,doręczenia za pośrednictwem komornika” powyższych pism może zachodzić w sytuacji, w której zostały spełnione wszystkie z poniższych warunków:

1. Pozwanemu wcześniej nie doręczono żadnego pisma procesowego w sposób zgodny z przepisami kodeksu postępowania cywilnego.
2. Jedynie pismo procesowe – to które podlega pierwszemu doręczeniu – było już kierowane pocztą do pozwanego i mimo awizowania zgodnie z procedurą przewidzianą w kodeksie postępowania cywilnego – pozwany nie odebrał pisma.
3. Pozwany nie odmówił odebrania przesyłanego pisma procesowego (w przypadku odmowy odebrania takiego pisma przyjmuje się, że doszło do jego skutecznego doręczenia).
4. Nie można zastosować fikcji doręczenia, która ma miejsce w przypadku:
5. gdy pozwany podlega wpisowi do rejestru sądowego (np. jest spółką prawa handlowego) i nie można doręczyć mu pisma w sposób przewidziany w kodeksie postępowania cywilnego ze względu na nieujawnienie w tym rejestrze zmiany adresu – wtedy pismo to pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia, chyba że nowy adres jest sądowi znany;
6. pism dla osób reprezentujących podmiot wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego, likwidatorów, prokurentów, członków organów lub osób uprawnionych do powołania zarządu, gdy nie można doręczyć ich w sposób przewidziany w kodeksie postępowania cywilnego z uwagi na niezgłoszenie oświadczenia o zmianie adresu do doręczeń, pozostawia się te pisma w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia, chyba że inny adres do doręczeń lub miejsce zamieszkania i adres są sądowi znane;
7. gdy przepis szczególny przewiduje fikcję doręczenia.

Co warto jeszcze raz podkreślić – takiemu doręczeniu za pośrednictwem komornika podlega tylko pozew lub pismo wywołujące potrzebę podjęcia obrony praw przez pozwanego. Przykładami takich pism wywołujących potrzebę podjęcia obrony praw przez pozwanego jest wniosek o wszczęcie postępowania nieprocesowego czy wniosek o udzielenie zabezpieczenia, o ile podlega on doręczeniu przez sąd.

Powód w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia mu zobowiązania do dokonania doręczenia za pośrednictwem komornika jest zobowiązany do: 1) złożenia do sądu potwierdzenia doręczenia pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika albo 2) zwrotu pisma do Sądu wraz ze wskazaniem aktualnego adresu pozwanego lub 3) dowodu, że pozwany przebywa pod adresem wskazanym w pozwie. Jeżeli tego powód nie dokona, to postępowanie zostanie zawieszone. W takim przypadku, jeśli wniosek o podjęcie tak zawieszonego postępowania nie zostanie zgłoszony w ciągu 3 miesięcy od daty postanowienia o zawieszeniu postępowania, sąd umorzy postępowanie. Ze względu, więc na krótki dwumiesięczny termin na ustosunkowanie się do zobowiązania Sądu do dokonania doręczenia pisma za pośrednictwem komornika, warto od razu po otrzymaniu tego zobowiązania skierować sprawę do komornika celem podjęcia próby doręczenia pozwu.

Trzeba przy tym pamiętać, aby do wniosku o doręczenie pisma przez komornika załączyć potwierdzenie uiszczania opłaty za takie doręczenie w wysokości 60 zł. Opłatę pobiera się za doręczenie na jeden adres oznaczonego pisma w sprawie, niezależnie od liczby adresatów tego pisma tam zamieszkałych i liczby podjętych prób doręczenia. Wniosek o takie doręczenie należy skierować do komornika właściwego dla rewiru, w którym znajduje się adres do doręczenia (nie ma w tym przypadku możliwości wyboru komornika z innego rewiru). Właściwy komornik nie może odmówić przyjęcia wniosku.

Zgodnie z ustawą o komornikach sądowych – komornik ma 14 dni od dnia otrzymania zlecenia na dokonanie doręczenia. Jest to jednak termin instrukcyjny, co oznacza, że przekroczenie tego terminu nie wpływa na skuteczność doręczenia. W przypadkach nieuzasadnionej zwłoki w doręczaniu pisma procesowego komornik może odpowiadać dyscyplinarnie.

Gdyby komornik nie zastał adresata przy próbie doręczenia, to ustala, czy adresat zamieszkuje pod wskazanym adresem. W tym celu komornik może skierować do sąsiadów czy domowników pytanie czy adresat mieszka pod podanym adresem pod rygorem wymierzenia kary grzywny w razie odmowy udzielenia odpowiedzi lub udzielenia świadomie fałszywej odpowiedzi. Treść tych ustaleń komornik wciąga do protokołu z podejmowanej próby doręczenia. Przy czym komornik nie może przekazać przesyłki np. domownikom, ponieważ przesyłka musi być doręczona bezpośrednio do adresata.

Jeżeli próba doręczenia okaże się bezskuteczna, a zgodnie z ustaleniami komornika adresat zamieszkuje pod podanym adresem, w oddawczej skrzynce pocztowej adresata umieszcza się zawiadomienie o podjętej próbie doręczenia wraz z informacją o możliwości odbioru pisma w kancelarii komornika oraz pouczeniem, że należy je odebrać w terminie 14 dni od dnia umieszczenia zawiadomienia. O takiej możliwości komornik powiadamia też dorosłego domownika, o ile zastano go pod adresem, pod którym podejmowana była próba doręczenia pisma. W przypadku pozostawienia powyższego zawiadomienia i bezskutecznego upływu terminu do odbioru pisma, uważa się je za doręczone w ostatnim dniu tego terminu, a komornik zwraca pismo powodowi informując go o dokonanych ustaleniach oraz o dacie doręczenia.

Jeżeli jednak próba doręczenia okaże się bezskuteczna i zgodnie z ustaleniami komornika adresat nie zamieszkuje pod wskazanym adresem, komornik zwraca pismo powodowi doręczenie informując go o dokonanych ustaleniach. Analogicznie jest w przypadku, gdy komornikowi pomimo podjęcia wymaganych czynności nie udało się ustalić, czy adresat zamieszkuje pod wskazanym adresem.

Na powyższym etapie nie musi się jednak zakończyć postępowanie przed komornikiem, ponieważ powód może wystąpić do tego komornika z wnioskiem o podjęcie czynności zmierzających do ustalenia aktualnego adresu zamieszkania adresata. Co ważne, komornik może w celu ustalenia takiego aktualnego adresu zwrócić się do takich podmiotów jak organy podatkowe, rentowe lub banki czy spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe. Warto pamiętać, że opłata stała od wniosku o podjęcie czynności zmierzających do ustalenia aktualnego adresu zamieszkania adresata wynosi 40 złotych. Ustalenie przez komornika aktualnego adresu pozwanego nie oznacza, że komornik może podjąć próbę doręczenia pod ten adres. W przypadku ustalenia takiego aktualnego adresu, komornik zawiadomi o tym powoda, a ten przekaże tę informację do sądu, który podejmie próbę doręczenia na ten adres.

Co prawda koszty doręczenia komorniczego wstępnie obciążają powoda, ale jako koszty procesu, następnie podlegają rozliczeniu w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie, zasadniczo zgodnie z zasadą, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).