W dniu 18 stycznia 2017 roku zaczęło obowiązywać Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 655/2014 z dnia 15 maja 2014 roku ustanawiające procedurę europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym. Przepisy mają ułatwiać dochodzenie transgranicznych wierzytelności w sprawach cywilnych i handlowych. Wskazane rozporządzenie przewiduje dla wierzyciela alternatywne wobec krajowych środki zabezpieczające. Przepisy wprowadzają procedurę, która umożliwia wierzycielowi uzyskanie europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym. Wspomniany środek ma chronić późniejsze dochodzenie roszczeń przed zbyciem, przelaniem lub wycofaniem poprzez zabezpieczenie określonej w nakazie kwoty pieniężnej. Wobec aktualnie wszechobecnych transakcji z podmiotami posiadającymi rachunki w różnych częściach Unii Europejskiej wydaje się, że wspomniany nakaz zabezpieczenia może okazać się dla wierzycieli przydatnym i korzystnym środkiem, który ułatwi im dochodzenie roszczeń. Omówmy zatem w jakich sytuacjach Rozporządzanie 655/2014 będzie miało zastosowanie oraz w jaki sposób należy złożyć wniosek o uzyskanie nakazu.
Zakres przedmiotowy
Rozporządzenie unijne 655/2014 stosujemy do roszczeń pieniężnych występujących w transgranicznych sprawach cywilnych i handlowych. Transgraniczna sprawa zgodnie z art. 3 jest to taka sprawa, w której rachunek bankowy lub rachunki bankowe, które mają zostać objęte nakazem prowadzone są w państwie członkowskim innym niż:
- państwo członkowskie sądu, do którego zwrócono się z wnioskiem o wydanie nakazu zabezpieczenia;
- państwo, w którym wierzyciel ma miejsce zamieszkania
Momentem właściwym dla ustalenia czy mamy do czynienia ze sprawą transgraniczną jest zgodnie z przepisami data złożenia wniosku o wydanie nakazu zabezpieczenia do sądu. Zgodnie z art. 2 z procedura nie obejmuje spraw skarbowych, celnych czy administracyjnych ani odpowiedzialności państwa za działania i zaniechania w wykonywaniu władzy publicznej. Oprócz tego przepisy nie mają również zastosowania do spraw wskazanych w ust. 2 tego przepisu. Zatem zanim złożymy wniosek o zabezpieczenie, warto sprawdzić czy do naszej sprawy nie będą miały zastosowania wymienione tam wyłączenia. Oprócz tego warto pamiętać, że na gruncie przepisów wierzyciel nie może składać wniosków równoległych tj. wobec tego samego dłużnika o zabezpieczenie tych samych roszczeń.
Jak uzyskać europejski nakaz zabezpieczenia?
Omówmy teraz jak europejski nakaz zabezpieczenia przeciwko dłużnikowi uzyskać. Zgodnie z art. 5 Rozporządzenia 655/2014 wierzyciel może złożyć wniosek o zabezpieczenie przed wszczęciem postępowania w państwie członkowskim, a także w jego trakcie na każdym etapie aż do momentu wydania orzeczenia albo zatwierdzenia lub zawarcia ugody sądowej. Oprócz tego można go również uzyskać po zakończeniu postępowania kiedy to wierzyciel w państwie członkowskim uzyska orzeczenie, ugodę sądową lub dokument urzędowy, na mocy których wymaga się od dłużnika zapłaty roszczenia wierzyciela. Zgodnie z art. 8 Rozporządzenia 655/2014 wniosek o europejski nakaz zabezpieczenia musi być złożony na urzędowym formularzu. Powinien on zawierać między innymi oznaczenie oraz adres sądu, dane wierzyciela, dane dłużnika, a także informacje dotyczące banku, w którym dłużnik posiada przynajmniej jeden rachunek bankowy. Pozostałe wymogi zostały szczegółowo określone w art. 8 ust.2.
Przepisy wskazują, że kompletny wniosek powinien zostać złożony wraz z wszystkimi istotnymi dokumentami potwierdzającymi uzyskanie orzeczenia, ugody czy dokumentu urzędowego oraz łącznie z odpisem orzeczenia, ugody sądowej lub dokumentu urzędowego, który spełnia warunki niezbędne do stwierdzenia autentyczności. Załączniki oraz wniosek mogą zostać złożone używając jakiegokolwiek środka łączności, w tym także łączności elektronicznej, która jest akceptowana w przepisach proceduralnych państwa członkowskiego, w którym składa się wniosek. Jeśli chodzi o kwestie jurysdykcji, to wszelkie dokumenty powinny zostać złożone zgodnie z regułą określoną w
art. 6, przepis ten stanowi, że:
,, 1. W przypadku gdy wierzyciel nie otrzymał jeszcze orzeczenia, ugody sądowej lub dokumentu urzędowego, jurysdykcję do wydania nakazu zabezpieczenia posiadają sądy państwa członkowskiego właściwe do orzekania w sprawie głównej zgodnie z mającymi zastosowanie przepisami dotyczącymi jurysdykcji.
- Niezależnie od ust. 1 w przypadku gdy dłużnikiem jest konsument, który zawarł z wierzycielem umowę do celów, które można uznać za niezwiązane z działalnością zawodową lub gospodarczą dłużnika, jurysdykcję do wydania nakazu zabezpieczenia mającego zabezpieczyć roszczenie dotyczące tej umowy posiadają wyłącznie sądy państwa członkowskiego, w którym dłużnik ma miejsce zamieszkania.
- W przypadku gdy wierzyciel uzyskał już orzeczenie lub ugodę sądową, do wydania nakazu zabezpieczenia dotyczącego roszczenia określonego w orzeczeniu lub ugodzie sądowej jurysdykcję posiadają sądy państwa członkowskiego, w którym wydano orzeczenie lub zatwierdzono lub zawarto ugodę sądową.
- W przypadku gdy wierzyciel uzyskał dokument urzędowy, jurysdykcję do wydania nakazu zabezpieczenia dotyczącego roszczenia określonego w tym dokumencie posiadają sądy wyznaczone do tego celu w państwie członkowskim, w którym sporządzono ten dokument.’’
Aby sąd w danej sprawie zdecydował o wydaniu europejskiego nakazu zabezpieczenia wierzyciel musi udowodnić, że istnieje pilna potrzeba dla zastosowania środka zabezpieczającego, gdyż bez niego utrudnione będzie lub niemożliwe późniejsze dochodzenie roszczenia. W sytuacji kiedy nie zostało jeszcze wydane w postępowaniu orzeczenie czy inny dokument urzędowy lub nie doszło do zawarcia ugody to nakaz zabezpieczenia będzie mógł zostać wydany o ile wierzyciel przedłoży dodatkowo odpowiednie dokumenty wskazujące, że w sprawie głównej może on postępowanie wygrać. W sytuacji jeśli nie mamy pewności czy nasza sytuacji spełnia przesłanki lub nie wiemy jakie dokumenty przedstawić warto zwrócić się po poradę do kancelarii prawnej.
Sąd podejmuje decyzje w procedurze pisemnej na podstawie dowodów i dokumentów przedstawionych przez wierzyciela. Zgodnie z art. 18 Rozporządzenia 655/2014 postępowanie powinno zakończyć bezzwłocznie, nie później jednak niż w terminie wskazanym w przepisach.
W przypadku złożenia wniosku przed wszczęciem postępowania w sprawie głównej na wierzycielu ciążą dodatkowe obowiązki. Musi on w ciągu 30 dni od złożenia wniosku lub 14 dni od wydania nakazu wszcząć postępowanie. Oprócz tego musi on również złożyć do sądu odpowiednią kaucję zabezpieczającą przed nadużyciem opisywanej procedury. Tożsamy obowiązek może również zostać nałożony na wierzyciela przez sąd nawet po uzyskaniu odpowiedniego orzeczenia czy dokumentu, jeśli przemawiają za tym określone okoliczności.
Jeśli sąd pozytywnie rozpatrzy nasz wniosek otrzymamy nakaz zabezpieczenia wydany na odpowiednim formularzu, który zgodnie z art. 20 będzie obowiązywał:
- a) do momentu, w którym nakaz zostaje uchylony;
- b) do momentu, w którym następuje zakończenie wykonywania nakazu; lub
- c) do czasu, gdy środek służący wykonaniu orzeczenia, ugody sądowej lub dokumentu urzędowego uzyskanego przez wierzyciela w związku z roszczeniem, które nakaz zabezpieczenia miał zabezpieczyć, stanie się skuteczny w odniesieniu do środków zabezpieczonych nakazem.
Na gruncie art. 21 Rozporządzenia 655/2014 nakaz, który został wydany w jednym państwie członkowskim będzie uznawany w innych państwach członkowskich bez potrzeby przeprowadzania dodatkowej procedury, a także wykonalny w innych państwach członkowskich bez konieczności stwierdzania jego wykonalności.
W przypadku negatywnej odpowiedzi mamy możliwość odwołania się w terminie 30 dni od momentu doręczenia decyzji wierzycielowi. W sytuacji odrzucenia wniosku warto skorzystać w pomocy radcy prawnego w celu przygotowania skutecznego odwołania.
Wniosek o udzielenie informacji o rachunku bankowym
Rozporządzenie 655/2014 przy okazji procedury uzyskania nakazu zabezpieczenia przewiduje również obok tego dodatkowy wniosek. Zgodnie z art. 14 wierzyciel po uzyskaniu wykonalnego orzeczenia, ugody czy innego dokumentu w sytuacji jeśli nie zna danych dłużnika dotyczących jego rachunku bankowego, a ma uzasadnione przypuszczenie, że posiada on przynajmniej jeden rachunek w państwie członkowskim może zwrócić się do sądu, do którego składany jest wniosek o wydanie nakazu zabezpieczenia, by zażądał od organu ds. informacji państwa członkowskiego wykonania uzyskania informacji niezbędnych do zidentyfikowania tego banku lub tych banków oraz rachunku lub rachunków dłużnika. Oprócz tego wniosek może również zostać złożony jeśli dane orzeczenie ugoda czy dokument nie są jeszcze wykonalne. Omawiany wniosek powinien zostać złożony wraz z wnioskiem o udzielenie zabezpieczenia. Wierzyciel ma obowiązek uzasadnić przed sądem swoje przypuszczenia, wskazać odpowiednie okoliczności oraz spełnić wszelkie wymogi formalne.