Istotne zmiany w prowadzeniu ksiąg rachunkowych, nowa definicja małych, średnich i dużych jednostek

Od początku 2025 roku obowiązują nowe przepisy zmieniające zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych. Kluczową zmianą jest podniesienie progu przychodów netto ze sprzedaży, którego przekroczenie wiąże się z obowiązkiem prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz stosowania Ustawy o rachunkowości. Wprowadzono również nowe definicje jednostek.

Nowelizacja wynika z tzw. „mikołajkowej” ustawy z 6 grudnia 2024 r., implementującej do polskiego systemu prawnego szereg unijnych dyrektyw, w tym m.in. Dyrektywę Delegowaną Komisji Europejskiej (UE) 2023/2775 z 17 października 2023 r., zmieniającą dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE w zakresie dostosowania kryteriów wielkości przedsiębiorstw dla mikro-, małych, średnich i dużych jednostek. Jednym z efektów nowelizacji jest szerszy dostęp do uproszczeń w rachunkowości, obejmujących m.in. brak konieczności prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz uproszczoną ewidencję i sprawozdawczość.

Jak wynika z motywów implementowanej dyrektywy, podwyższenie limitów uprawniających do stosowania uproszczonej księgowości jest podyktowane zmieniającą się rzeczywistością gospodarczą, w tym gwałtownym wzrostem cen towarów i usług, będących konsekwencją rosnącej inflacji.

Ograniczenie obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych

Do istotnych zmian zaliczyć można podniesienie progu przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za poprzedni rok obrotowy z 2 mln do 2,5 mln euro (odpowiednio z ponad 8,5 mln zł do ponad 10,5 mln zł, zgodnie ze średnim kursem NBP z pierwszego dnia roboczego października poprzedzającego dany rok obrotowy). W nowym roku obrotowym do obliczenia limitu 10,5 mln euro nie będą wliczane przychody z operacji finansowych, co wynika z potrzeby ujednolicenia definicji sprzedaży netto.

Zmiana ta z pewnością ucieszy przedsiębiorców, którzy dzięki niej będą mogli dokumentować przychody i rozchody firmy w oparciu o mechanizm uproszczonej księgowości. Przełoży się to na redukcję kosztów obsługi księgowej oraz umożliwi samodzielne prowadzenie księgowości firmy.

Nowe definicje mikro-, małych, średnich i dużych jednostek

Nowelizacja wprowadza precyzyjniejszy podział jednostek objętych Ustawą o rachunkowości. Zdaniem Ministerstwa Finansów nowe przepisy będą bardziej czytelnie definiować mikro-, małe,  średnie i duże jednostki oraz warunki uzyskania i utraty ich, co powinno przełożyć się na większa pewność przedsiębiorców (i ich księgowych) w zakresie możliwości korzystania z określonych uproszczeń sprawozdawczych i ewidencyjnych.

Kryteria kwalifikujące jednostkę do jednej z czterech grup to:

• Przychody netto ze sprzedaży towarów i usług (bez wliczania przychodów z operacji finansowych),
• Suma aktywów bilansu,
• Średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty.

Prawo do stosowania uproszczeń mają te podmioty, które w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok nie przekroczyły co najmniej dwóch z trzech wskazanych kryteriów. Jednostka traci swój status, jeśli w dwóch kolejnych latach obrotowych przekroczy ustalone wartości. Nowe progi obowiązują od sprawozdań sporządzanych za rok obrotowy rozpoczynający się po 31 grudnia 2023 r.

Możliwe konsekwencje zmian

Mikro- i małe jednostki mogą skorzystać z następujących zasad prowadzenia rachunkowości:

• Klasyfikowanie umów leasingu finansowego według przepisów prawa podatkowego zamiast ustawy o rachunkowości,
• Rezygnacja z tworzenia rezerw i aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego,
• Stosowanie uproszczonych zasad wyceny instrumentów finansowych zgodnie z ustawą o rachunkowości zamiast rozporządzeń Ministra Finansów,
• Uproszczenie sposobu obliczania kosztu wytworzenia produktu, który polega na doliczeniu do kosztów bezpośrednich kosztów pośrednich związanych z wytworzeniem danego produktu, niezależnie od poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych.

Podniesienie limitu, od którego obowiązkowe jest prowadzenie księgowości na zasadach ustawy o rachunkowości, a także bardziej precyzyjne określenie kategorii jednostek, zdejmie z wielu przedsiębiorców obowiązek prowadzenia rozbudowanej księgowości i ponoszenia dodatkowych kosztów administracyjnych.

Nowelizacja wpisuje się w ogólny trend dostosowywania polskich przepisów do dynamicznie zmieniającej się sytuacji gospodarczej i rosnących przychodów firm. Warto, aby przedsiębiorcy zapoznali się z nowymi regulacjami i dostosowali swoją księgowość do obowiązujących przepisów.

Jeśli mają Państwo pytania dotyczące nowelizacji ustawy o rachunkowości i jej konsekwencji, zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią.