15 listopada bieżącego roku prezydent podpisał ustawę o zmianach podatkowych wchodzącą w skład tzw. Polskiego Ładu. Wśród uchwalonych przepisów znalazło się unormowanie zmieniające dotychczasowe oblicze leasingu samochodów i ich wykupu oraz późniejszej sprzedaży. Co istotne, mimo że zmiany wchodzą w życie dopiero od stycznia 2022 r., nowe regulacje odczują także przedsiębiorcy, którzy zawarli umowę leasingu wcześniej i nie zdążą z wykupem.
Tym samym spełnią się zapowiedzi rządu opublikowane w lipcu na stronie gov.pl, gdzie Ministerstwo Finansów zapowiadało:
“Ograniczony zostanie m.in. proceder wyprowadzania z firmy aut poleasingowych. Chodzi o branie samochodu na firmę w leasing, a po spłacie rat leasingowych, wykupywanie go do majątku prywatnego. To działanie na granicy prawa, w innych krajach UE możliwe jest tylko wykupienie samochodu przez firmę.
Nowe przepisy będą również przeciwdziałać wnoszeniu do firmy przeszacowanego majątku. Spotyka się nieuczciwą praktykę kupowania np. nowego samochodu i po kilku latach prywatnego używania – wnoszenia go do firmy. Przepisy pozwalają amortyzować wnoszony do firmy majątek po cenie zakupu, a nie według jego wartości w momencie wniesienia. W ten sposób zmniejsza się podatek do zapłaty przy pomocy m.in. używanych samochodów i elektroniki. Zmienimy przepisy tak, by od przyszłego roku odpisy amortyzacyjne były dokonywane od wartości rynkowej w momencie przyjęcia danego składnika do firmy, a nie od „historycznej” ceny nabycia”.
Podwójny obowiązek podatkowy
Od stycznia 2022 roku przedsiębiorca chcący wykupić auto, a następnie przenieść go do majątku prywatnego zobowiązany będzie do zapłaty zarówno podatku dochodowego jak i podatku VAT. Co więcej, sprzedaż samochodu wykupionego z leasingu na cele prywatne, będzie traktowana jako przychód z działalności gospodarczej i opodatkowana podatkiem dochodowym. To jednak nie wszystko – jeśli samochód został wykupiony do majątku firmy, a dochód ze sprzedaży będzie rozliczany w firmie dla celów PIT, to transakcja może być też objęta VAT.
Kwestia VAT należnego od sprzedaży samochodu wykupionego prywatnie jest niepewna. Do tej pory według organów nie trzeba było płacić podatku przy sprzedaży przedmiotu przedmiotu z majątku prywatnego. Jednakże istnieje ryzyko, że fiskus zmieni podejście w tej kwestii, uznając, że skoro dochód ze sprzedaży powinien być ujęty w rozliczeniach PIT z działalności, to sprzedaż także będzie musiała zostać objęta podatkiem VAT (jeśli podatnik miał prawo od odliczenia VAT przy wykupie).
Nowe przepisy przewidują co prawda możliwość zwolnienia z opodatkowania przy sprzedaży auta, jednak dotyczy to sytuacji, gdy transakcja dojdzie do skutku po upływie 5 lat (licząc od roku, po którym została opłacona ostatnia rata). Wydłużono więc znacznie dotychczas obowiązujący okres, w po którym sprzedaż auta przestaje być obciążona podatkami (pierwotnie 6 miesięcy). Ponadto VAT płacony przy wykupie auta nie będzie jak do tej pory płacony od wartości wykupu (ostatniej raty), czyli w praktyce często ułamek wartości samochodu. Nowe przepisy sprawią, że w przypadku zakupu pojazdu do majątku prywatnego, VAT będzie płacony od realnej wartości rynkowej pojazdu.
Co z już trwającymi umowami leasingu?
Regulacje Polskiego Ładu zaczną obowiązywać dla wszystkich wykupów dokonanych począwszy od 1 stycznia 2022 r. Zgodnie z art. 51 ustawy nowelizującej, nowe przepisy mają zastosowanie do składników nabytych po dniu 31 grudnia 2021 r., a więc kluczowa jest data wykupu. Umowa leasingu zawarta przed 1 stycznia 2022 wraz z początkiem nowego roku zostanie objęta nowymi przepisami. Żeby możliwy był wykup prywatny na dotychczasowych zasadach trzeba będzie z nim zdążyć przed końcem grudnia bieżącego roku.
Żeby uniknąć konieczności zapłaty podatku przy sprzedaży, przedsiębiorca, który już zawarł umowę leasingu z wykupem przewidzianym na rok 2022r., będzie musiał zmienić umowę tak, aby wykupić auto przykładowo 20 grudnia. Wtedy może je sprzedać po sześciu miesiącach bez opodatkowania.
Próba obejścia przepisów
Istnieje metoda na skrócenie 5-letniego terminu oczekiwania na wolną od podatku sprzedaż wykupionego z leasingu auta. Po wykupie można dokonać darowizny pojazdu bliskiej osobie należącej do tzw. zerowej grupy podatkowej z pełnym zwolnieniem od podatku od darowizny na podstawie Ustawy o podatku od spadków i darowizn. Uprawnionymi do zwolnienia, a zatem potencjalnymi kandydatami do darowizny są: małżonek, zstępni, wstępni, rodzeństwo, ojczym i macocha. Taki obdarowany może dokonać sprzedaży auta bez opodatkowania w standardowym terminie 6 miesięcy od nabycia samochodu. Trudno powiedzieć jak na powyższą praktykę zareaguje fiskus, a jasne stanowisko w tej kwestii zostanie zapewne wypracowane dopiero przez orzecznictwo.
Kolejny cios dla jednoosobowych działalności gospodarczych
Powyższe zmiany de facto przekreślają sens prywatnego wykupu przedmiotu leasingu od stycznia 2022 r. Warto zaznaczyć, że możliwość wykupu przedmiotu do majątku prywatnego przedsiębiorcy i jego nieopodatkowana sprzedaż były jednymi z największych zalet prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej. W kontekście pozostałych unormowań wprowadzanych w ramach Polskiego Ładu z dużym prawdopodobieństwem dojdzie do sytuacji, w której prowadzenie biznesu w formie jednoosobowej działalności gospodarczej może stać się od następnego roku nieopłacalne. W następnych artykułach poświęconych noworocznym zmianom doradzimy w jaki sposób przedsiębiorcy mogą przystosować się do nowej rzeczywistości prawnej i zarekomendujemy alternatywne sposoby prowadzenia działalności.