W ramach pakietu zmian podatkowych wprowadzanych przez tzw. Polski Ład powstanie nowy, zdefiniowany ustawowo rodzaj wydatków, którego nie będzie można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów w ramach podatku CIT. Chodzi o treść nowego art. 16 ust. 1 pkt 15b ustawy o CIT zgodnie, z którym do kosztów uzyskania przychodów nie będzie można zaliczać kosztów poniesionych przez podatnika będącego spółką w związku ze świadczeniem wykonywanym przez podmiot powiązany bezpośrednio, lub pośrednio z podatnikiem, lub ze wspólnikiem (akcjonariuszem) podatnika, jeżeli poniesienie tego kosztu stanowiło będzie tzw. ukrytą dywidendę.
Ukrytą dywidendę, zgodnie z proponowanym art. 16 ust. 1d ustawy o CIT, mają stanowić koszty spółki będącej podatnikiem, jeżeli:
- ich wysokość lub termin poniesienia w jakikolwiek sposób są uzależnione od osiągnięcia zysku przez podatnika lub wysokości tego zysku lub
- racjonalnie działający podatnik nie poniósłby takich kosztów lub mógłby ponieść niższe koszty w przypadku wykonania porównywalnego świadczenia przez podmiot niepowiązany z podatnikiem, lub
- koszty te obejmują wynagrodzenie za prawo do korzystania z aktywów, które stanowiły własność lub współwłasność wspólnika (akcjonariusza) lub podmiotu powiązanego ze wspólnikiem (akcjonariuszem) przed utworzeniem podatnika.
Warto zwrócić uwagę, że świadczenie na rzecz wspólnika lub podmiotu powiązanego, nie zostało nigdzie doprecyzowane, a zatem interpretacja tego pojęcia przez organy podatkowe może okazać się niezwykle szeroka. Niewykluczone, że wszelkie transakcje z podmiotami powiązanymi, mimo że z zachowaniem cen rynkowych, będą podlegać kontroli w zakresie ww. przesłanek. Choć planowane zmiany mają przede wszystkim na celu przeciwdziałanie nieuzasadnionej wypłacie środków ze spółki na rzecz wspólnika i sztucznemu generowaniu kosztów podatkowych spółki, mogą one wpłynąć na utrudnienie rozliczeń między podmiotami powiązanymi w ramach dotychczas akceptowanych praktyk rynkowych.
W uzasadnieniu ustawy czytamy, że konstrukcja jest odpowiedzią na “dystrybucję zysku do wspólników dokonywaną w sposób powodujący zmniejszenie dochodu podatnika poprzez zaliczenie do kosztów uzyskania przychodu. Dochodzi do ekonomicznej dystrybucji zysku, która jednak formalnie nie jest dywidendą”.
Wg uzasadnienia projektu “ukryta dywidenda może przybierać różne formy:
– płatności niezwiązane z prowadzoną działalnością gospodarczą,
– transakcje o nierynkowym charakterze,
– nadmierne zadłużenie podatnika z różnych tytułów względem podmiotów powiązanych
z grupy kapitałowej,
– użytkowanie przez podatnika składników majątku należących do wspólnika lub
podmiotów powiązanych, które pierwotnie należały do podatnika.”
W projekcie znajduje się również przepis ustanawiający wyjątki od ukrytej dywidendy – jeśli suma poniesionych w roku podatkowym przez podatnika kosztów stanowiących „ukrytą dywidendę” jest niższa niż kwota zysku brutto w rozumieniu przepisów o rachunkowości, uzyskanego w roku obrotowym, w którym koszty te zostały uwzględnione w wyniku finansowym podatnika.
Wedle najnowszych informacji przekazanych przez Ministerstwo Finansów wejście w życie proponowanych przepisów zaplanowano na 2023 r. Rząd zastrzegł, że do tego czasu ich ostateczne brzmienie może jeszcze ulec zmianie.
Podatnicy obawiają się, że za ukrytą dywidendą będą mogły być uznane przykładowo wydatki spółki z tytułu umowy najmu zawartej ze wspólnikiem nawet w sytuacji, gdy taka transakcja miałaby ekonomiczne uzasadnienie. Krytycy projektu zwracają uwagę, że wyłączenie z kosztów uzyskania przychodów kosztów racjonalnie uzasadnionych (z uwagi na szeroką definicję ukrytej dywidendy) będzie miało dla przedsiębiorców katastrofalne skutki.