20 czerwca 2024 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej rozpatrzył wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez rechtbank Den Haag (Sąd Rejonowy w Hadze) w sprawie (C-540/22) zgodności holenderskiego prawa ze swobodą świadczenia usług w Unii Europejskiej rozstrzygający problem dopuszczalności wymagania od obywateli Ukrainy delegowanych z jednego kraju UE do innego kraju UE konieczności posiadania dodatkowego zezwolenia na pobyt w kraju oddelegowania.

Delegowanie obywateli Ukrainy na okres ponad 90 dni

W przedmiotowej sprawie pracownicy będący Ukraińcami zostali oddelegowani przez słowackiego usługodawcę w celu wykonywania prac w Niderlandach. Czas trwania tych prac został przedłużony, przez co przekroczył 90 dni w ciągu 180-dniowego okresu. W takiej sytuacji przepisy niderlandzkie przewidują, że obywatele państw trzecich powinni posiadać zezwolenie na pobyt określające warunki okresu ważności tego zezwolenia oraz koszty jego uzyskania. Tym samym sąd niderlandzki zwrócił się do TSUE z zapytaniem, czy krajowe przepisy wymagające uzyskania zezwolenia na pobyt po upływie 90 dni są zgodne ze swobodą świadczenia usług według prawa unijnego.

Główne punkty sporu dotyczyły:

1. Obowiązku ubiegania się o zezwolenie na pobyt – skarżący kwestionowali konieczność posiadania dodatkowego zezwolenia na pobyt w Niderlandach po upływie 90 dni.
2. Okresu ważności zezwoleń – zezwolenia na pobyt w Niderlandach były ważne tylko tak długo, jak słowackie zezwolenia na pobyt, co powodowało, że były krótsze niż czas trwania prac.
3. Opłaty za wnioski o zezwolenie – opłaty pobierane za wnioski o zezwolenie były pięciokrotnie wyższe niż zaświadczenia o legalnym pobycie obywateli UE, co skarżący uznali za nadmierne.

Poprzez zadane pytania prejudycjalne, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 56 i 57 TFUE  należy interpretować w ten sposób, że ww. przepisy stoją na przeszkodzie przepisom krajowym, zgodnie z którymi, w sytuacji gdy usługodawca mający siedzibę w jednym państwie członkowskim deleguje pracowników będących obywatelami państwa trzeciego do innego państwa członkowskiego na okres przekraczający 90 dni w ciągu każdego 180-dniowego okresu, pracownicy ci są zobowiązani posiadać w tym drugim państwie członkowskim indywidualne zezwolenie na pobyt, którego okres ważności jest ograniczony do okresu ważności zezwolenia na pobyt i zatrudnienie wydanego w pierwszym państwie członkowskim, a w każdym razie do dwóch lat, i którego uzyskanie jest uzależnione od uiszczenia opłat równych opłatom należnym z tytułu zwykłego zezwolenia na wykonywanie pracy przez obywatela państwa trzeciego.

Ograniczanie okresu ważności zezwoleń na pracę pracowników delegowanych

W omawianej sprawie sekretarz stanu, uwzględniając przedłużenie czasu pracy delegowanych pracowników, wydał zezwolenia na pobyt, które ograniczył do okresu ważności ich słowackich zezwoleń na pobyt, pobierając za to właściwe opłaty. Skarżący zakwestionowali taką interpretację, powołując się na zasadę swobody świadczenia usług określoną w art. 56 TFUE, argumentując, że taki obowiązek i jego okres ważności nie powinny być dysproporcjonalne. Trybunał Europejski uznał jednak, że takie uregulowanie krajowe może być uzasadnione, jeśli służy zapobieganiu nielegalnemu wjazdowi i pobytowi, co jest istotnym celem względem interesu ogólnego, tak jak zapewnienie porządku publicznego i bezpieczeństwa. Pracownicy zatrudnieni przez przedsiębiorstwa z siedzibą w innym państwie członkowskim nie mogą więc automatycznie korzystać z prawa do dostępu do rynku pracy w kraju, do którego są delegowani, jeśli ich pobyt przekracza okres 90 dni w ciągu 180 dni.

Dodatkowe opłaty

W odniesieniu do wysokości należnych opłat za wnioski dotyczące legalizacji pobytu, z okoliczności sprawy wynikało, że kwota ta była równa wysokości opłat należnych z tytułu zwykłego zezwolenia na wykonywanie pracy przez obywatela państwa trzeciego – kwota ta jest pięciokrotnie wyższa niż kwota opłat należnych z tytułu zaświadczenia o legalnym pobycie dla obywatela Unii, co skarżący podnieśli, wskazując że opłaty należne za uzyskanie zezwolenia na pobyt w Niderlandach są bardzo wysokie i utrudniają korzystanie ze swobody świadczenia usług.

Rozstrzygnięcie TSUE

TSUE podkreślił, że wysokie opłaty za uzyskanie zezwolenia na pobyt mogą być przeszkodą dla swobody świadczenia usług, chociaż zaznaczył, że prawo Unii nie zabrania państwom członkowskim pobierania takich opłat. Kluczowe jest jednak, aby opłaty te nie były nieproporcjonalne w stosunku do swobody świadczenia usług, zgodnie z art. 56 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE).

W omawianej sprawie należy przyjąć, że artkuły 56 i 57 TFUE trzeba interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie przepisom krajowym, zgodnie z którymi w sytuacji gdy usługodawca mający siedzibę w jednym państwie członkowskim deleguje pracowników będących obywatelami państwa trzeciego do innego państwa członkowskiego na okres przekraczający 90 dni w ciągu 180-dniowego okresu, pracownicy ci są zobowiązani posiadać w tym drugim państwie członkowskim indywidualne zezwolenie na pobyt, którego okres ważności jest ograniczony do okresu ważności zezwolenia na pobyt i pracę wydanego w pierwszym państwie członkowskim, a w każdym razie do dwóch lat, i którego uzyskanie jest uzależnione od uiszczenia opłat równych opłatom należnym z tytułu zwykłego zezwolenia na wykonywanie pracy przez obywatela państwa trzeciego, pod warunkiem że przepisy te nie nakładają nieproporcjonalnych wymogów.

Wnioski praktyczne

Z wyroku TSUE wynika, że dopuszczalna jest holenderska praktyka wymagania uzyskiwania dodatkowego zezwolenia na pobyt dla obywateli Ukrainy w kraju oddelegowania, którzy w Państwie zatrudnienia już posiadają inny tytuł pobytowy. Nie mniej jednak w każdym przypadku delegowania obywateli Ukrainy z jednego Państwa UE na terytorium innego Państwa UE konieczne jest dokonanie indywidualnej oceny warunków możliwości legalnego wykonywania pracy w kraju oddelegowania, w tym możliwości skorzystania z wyjątków pozwalających na nieuzyskiwanie dodatkowych zezwoleń w innym kraju UE. Jeżeli potrzebują Państwo wsparcia w oddelegowaniu obywateli Ukrainy do innego kraju UE zapraszamy do kontaktu. Świadczymy usługi prawne na rzecz przedsiębiorców również w formie zdalnej: https://atl-law.pl/delegowanie-pracownikow-i-zatrudnianie-cudzoziemcow/