Nowelizacja prawa holdingowego coraz bliżej

Rządowy projekt ustawy o zmianie Kodeksu spółek handlowych (dalej: KSH) oraz niektórych innych ustaw podlega obecnie pracom w komisjach sejmowych. Na stronie rządowej w komunikacie Prezesa Rady Ministrów czytamy, iż projekt dotyczy wprowadzenia do polskiego ustawodawstwa tzw. prawa holdingowego (prawa grup spółek, prawa koncernowego), które – w szerokim znaczeniu doktrynalnym – reguluje relacje prywatno-prawne między spółką dominującą a jej spółkami zależnymi, w sposób uwzględniający interes wierzycieli, członków organów oraz drobnych wspólników (akcjonariuszy) spółki zależnej. Nowelizacja dotyczy również wyposażenia rad nadzorczych w narzędzia umożliwiające prowadzenie bardziej efektywnego nadzoru korporacyjnego, a także ma na celu wyeliminowanie wątpliwości podnoszonych przez przedsiębiorców i przedstawicieli doktryny

Czym są grupy spółek?

Nowelizacja definiuje je jako „spółkę dominująca i spółkę lub spółki od niej zależne, kierujące się wspólną strategią gospodarczą w celu realizacji wspólnego interesu, uzasadniającą sprawowanie przez spółkę dominującą jednolitego kierownictwa nad spółką zależną albo spółkami zależnymi”.

Uprawnienia i odpowiedzialność spółki dominującej

Zgodnie z informacją ze strony rządu:

• Prawo holdingowe będzie regulować relacje prywatno-prawne pomiędzy spółką dominującą i jej spółkami zależnymi. Będzie się to odbywać w sposób uwzględniający interes wierzycieli, członków organów oraz drobnych wspólników (akcjonariuszy), zwłaszcza spółki zależnej.
• Przewidziano odpowiedzialność spółki dominującej za skutki wydania wiążącego polecenia wykonanego następnie przez spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek. Jest to odpowiedzialność wobec:
  – spółki zależnej,
  – wierzycieli spółki zależnej,
  – wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej.
• Uregulowano odpowiedzialność odszkodowawczą spółki dominującej względem wierzycieli spółki zależnej w sytuacji, gdy egzekucja przeciwko spółce zależnej okaże się bezskuteczna, zaś szkoda występująca u wierzycieli spółki zależnej powstała w wyniku stosowania się przez tę spółkę do wiążącego polecenia spółki dominującej.
• W projekcie ujęto także bezpośrednią odpowiedzialność spółki dominującej względem wspólników (akcjonariuszy) spółki zależnej. Chodzi o odpowiedzialność za obniżenie wartości udziału albo akcji spółki. Obniżenie to odnosi się do wartości udziałów (akcji) spółki zależnej w sytuacji, gdy spółka ta stosowała się do wiążących poleceń spółki dominującej.
• Istotnym elementem ochrony interesów wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych jest przyznanie im prawa odkupu, tzw. sell-out.
• Aby umożliwić spółce dominującej sprawne zarządzanie grupą spółek – obok wiążących poleceń – wprowadzono:
  – prawo dostępu do informacji spółki dominującej o spółkach zależnych;
  – prawo rady nadzorczej spółki dominującej do sprawowania stałego nadzoru nad spółkami zależnymi należącymi do grupy spółek, ale tylko w zakresie realizacji interesu grupy spółek;
  – prawo do przymusowego wykupu udziałów albo akcji należących do wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej, tzw. squeeze-out.

.

Nowe uprawnienia organów nadzoru

• Wzmocniono nadzór realizowany przez właścicieli oraz rady nadzorcze w spółkach kapitałowych.
  – Chodzi o realny dostęp do wszelkich rzetelnych i kompletnych informacji odnoszących się do spółki, dzięki czemu właściciele oraz rady nadzorcze będą mogły w profesjonalny sposób pozostawać adekwatnym partnerem do dyskusji z zarządem.
• Wprowadzono prawo wyboru doradcy rady nadzorczej bez udziału zarządu oraz możliwość zawarcia z takim doradcą umowy przez radę nadzorczą.
• Uporządkowano kwestie kadencji i mandatu członków organów menadżerskich.
• Wprowadzono zapis o obowiązku lojalności i zachowania tajemnicy nawet po wygaśnięciu kadencji członka rady nadzorczej.

Ryzyko

Projekt zakład wprowadzenie tzw. zasady biznesowej oceny sytuacji, która  przesądzi o wyłączeniu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną spółce przez decyzje organów, które okażą się błędne – o ile były one podejmowane w granicach uzasadnionego ryzyka biznesowego w oparciu o adekwatne do okoliczności informacje.
Zdaniem projektodawców dzięki temu członkowie organu, którzy starannie i lojalnie wykonywali swoje obowiązki, i którzy zdecydowali się na podjęcie przez spółkę ryzyka, zyskają ochronę, na wypadek, gdyby ex post okazało się, że decyzja była nietrafna i doprowadziła do wyrządzenia spółce szkody. Jednocześnie w dalszym ciągu możliwe będzie sankcjonowanie działań lekkomyślnych.

Sformalizowanie powiązania między spółkami kapitałowymi za pomocą instytucji grup spółek może okazać się korzystnym rozwiązaniem dla spółek-matek, choćby w zakresie zwiększonej kontroli nad spółkami zależnymi. Nie należy jednak zapominać o ryzyku dotyczącym odpowiedzialności odszkodowawczej za straty poniesione w wyniku nieprzemyślanych gospodarczo decyzji wiążących spółki zależne, dodatkowe obowiązki dokumentacyjne (w szczególności aktualizację dotychczasowej umowy/statutu spółki i innych aktów wewnętrznych), a także wciąż niepewną relację między nowym prawem holdingowym, a aktami prawa regulującymi odpowiedzialność członków zarządu.

Większość nowych rozwiązań wejdzie w życie po 6 miesiącach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.