Przez długi okres sądy powszechnie przyjmowały, opierając się na wyroku Trybunału Konstytucyjnego (sygn. akt K 7/13) z 8 lipca 2014 r. pozytywną wykładnię, że świadczenia pracodawców delegujących polegające na zapewnieniu noclegu, pożywienia czy transportu nie skutkowały powstaniem dla pracownika przychodu. Interpretacje tę tłumaczono tym, iż wspomniane wyżej świadczenia służyły przede wszystkim interesowi pracodawcy. Jednak uchwała Sądu Najwyższego z 10 grudnia 2015 r. (III UZP 14/15) zmieniła linię orzeczniczą w zakresie opodatkowania noclegów oraz transportu, która stała się dla pracodawców niekorzystna. Sądy powszechne oraz administracyjne uznawały, że w sytuacji zapewnienia pracownikowi zakwaterowania, transportu czy wyżywienia uzyskuje on dochód w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o PIT. W związku z tym pracodawca delegujący zobowiązany jest jako płatnik obliczyć, pobrać i odprowadzić od niego zaliczkę na podatek dochodowy. Jednak po niedawnym, precedensowym wyroku NSA z dnia 1 sierpnia 2023 roku (sygn. akt II FSK 270/21) może nastąpić w tej sferze przełom i zupełna zmiana aktualnej linii orzeczniczej. Omawiane orzeczenie jest bardzo istotnym wydarzenie z punktu widzenia delegujących pracodawców. Biorąc pod uwagę jego znaczenie warto zapoznać się z najważniejszymi wnioskami, które zostały w nim zawarte oraz sprawdzić jakie może on spowodować skutki dla delegujących pracodawców w niedalekiej przyszłości. W bieżącym artykule postaramy się przybliżyć najważniejsze elementy orzeczenia i wyjaśnić jakie będą jego konsekwencje.
Precedensowy wyrok NSA z dnia 1 sierpnia 2023 roku (sygn. akt II FSK 270/21)
W omawianej sprawie, początkowo w marcu 2020 Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wydał interpretacje indywidualną, w której stwierdził, że stanowisko spółki R Sp. z o.o. w kwestii podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika w związku z zapewnieniem pracownikom zakwaterowania jest nieprawidłowe. Spółka (strona powodowa) twierdziła, iż zagwarantowanie noclegu nie stanowi przychodu rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o PIT. Od tej decyzji odwołała się ona do WSA w Krakowie, który skargę oddalił kontynuując dotychczasową linię orzeczniczą. Sąd uzasadniał swoje stanowisko tym, iż zagwarantowanie pracownikowi zakwaterowania nie stanowi elementu związanego z procesem pracy, gdyż nie jest ono narzędziem przy pomocy, którego pracownik wykonuje swoje obowiązki, a jedynie służy spełnianiu poza pracowniczych potrzeb życiowych. Ponadto WSA stwierdziło, że to iż zatrudniony mieszka poza miejscem zamieszkania nie oznacza, że pozostaje on do dyspozycji pracodawcy, a lokal przeznacza jedynie na cele służbowe związane z pracą. W związku z tym sąd zakwalifikował wydatki ponoszone przez pracodawcę na zapewnienie noclegów dla pracownika w miejscu wykonywania przez niego obowiązków służbowych, z wyłączeniem podróży służbowej jako przychód pracownika w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o PIT, który podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, od którego płatnik jest obowiązany pobrać zaliczkę na podatek na zasadach określonych w art. 32 ustawy o PIT. Po tej decyzji Spółka złożyła do NSA skargę kasacyjną, która doprowadziła do uchylenia wyroku WSA oraz wcześniej wspomnianej interpretacji indywidualnej. W wyroku stwierdzono, że w kwestii świadczeń, które zapewnia się pracownikom delegowanym trzeba brać pod uwagę nie tylko przepisy krajowe, ale również przepisy unijne, w tym min.: Dyrektywę podstawową 96/71 oraz Dyrektywę rewizyjną 2014/67. W orzeczeniu wskazano, że sądy w przypadku wykładni przepisów nie mogą od tych aktów prawnych abstrahować, co w ostatnich latach tendencyjnie miało miejsce. NSA stwierdziło, że we wspominanych wcześniej regulacjach do wynagrodzenia pracowników delegowanych co do zasady nie wlicza się kosztów transportu ani noclegu, a wydatki z tym związane powinny w pełni obciążać pracodawcę, gdyż jednocześnie stanowią one cechę właściwą dla instytucji oddelegowania. Dodatkowo w omawianych aktach prawnych zwrot zatrudnionemu kosztów związanych z transportem czy zakwaterowaniem, poprzez zapewnienie mu tego nie może być w żadnym przypadku traktowany jako wynagrodzenie, ponieważ wydatki w tej sferze ponoszone są w interesie pracodawcy. Pracownik nie rozporządza ani nie zarządza w sposób swobodny wspomnianymi świadczeniami, a jedynie pożytkuje je w określonym celu. W związku z tym sąd wskazał, że również na podstawie krajowego prawa podatkowego nie można przyjąć, że obowiązki te miały by ciążyć na pracowniku poprzez to, że doszło by do obciążenia pracodawców obowiązkami dot. PIT. NSA jednoznacznie zatem zastosował zasadę pierwszeństwa prawa unijnego. Można zatem stwierdzić, że orzeczenie może stanowić przełom w negatywnej w ostatnich latach linii orzeczniczej dot. omawianych kwestii. Dodatkowo wyrok ten nie tylko przejawia powrót do wcześniejszych tendencji, ale również wzbogaca orzecznictwo sądów krajowych kładąc nacisk na aspekty prawa unijnego.
Przełom w linii orzeczniczej- jakie korzyści dla pracodawców?
Po omówieniu najważniejszych elementów wyroku NSA należy odpowiedzieć na pytanie jakie konsekwencje może przynieść on dla pracodawców w przyszłości oraz w jaki sposób wpłynie na linię orzeczniczą oraz interpretacje indywidualne. Orzeczenie to z pewnością zmusi sądy do większego skupienia się na analizie przepisów unijnych, a jednocześnie zwiększy i urealni stosowalność podstawowych zasad prawa UE. Dodatkowo wyrok stanowi wyłom od ostatnich tendencji, które były podtrzymywane przez sądy oraz organy. Z punktu widzenia pracodawców orzeczenie może wywrzeć największy wpływ na wydawane przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej interpretacje indywidualne oraz ewentualne skargi, które będą rozpatrywane przez sądy administracyjne. Pracodawcy, którzy będą ubiegać się o interpretacje podatkowe po omawianym orzeczeniu mogą liczyć na zmianę podejścia ze strony Krajowej Informacji Skarbowej, a ponadto w razie niekorzystnych dla siebie decyzji mogą wystąpić ze skargą do sądów administracyjnych, których linia orzecznicza bazując na nowym orzeczeniu NSA może stać się dużo bardziej korzystna. Jednak również pracodawcy, którzy związani już są negatywną dla siebie interpretacją posiadają pewne instrumenty do wykorzystania. Polskie przepisy podatkowe nie wprowadzają formalnie zakazu dot. ubiegania się o drugą interpretacje. W związku z tym pracodawcy mogą podjąć próbę uzyskania nowej indywidualnej interpretacji. Ordynacja podatkowa przewiduje również tryb zmiany lub uchylenia interpretacji podatkowej. Dodatkowo wziąć pod uwagę należy zmianę przepisów w zakresie interpretacji indywidulanych, która zacznie obowiązywać od 01.01.2024 roku. Nowelizacja wprowadzi 5 letni termin ważności dla interpretacji, a co za tym idzie wszelkie interpretacje wydane przez 2019 roku przestana obowiązywać. W związku z czym pracodawcy mają także możliwość rozważenia skorzystania z tych instrumentów.
Podsumowanie
Podsumowując wyrok NSA z dnia 1 sierpnia 2023 roku dał nadzieje dla pracodawców delegujących swoich pracowników za granicę na powrót do pozytywnej oraz najbardziej racjonalnej linii orzeczniczej. Orzeczenie to z pewnością stanowi wyłom od tendencji, które zarysowały się w kwestii opodatkowania noclegów, wyżywienia czy transportu w sprawie delegowania w ostatnich latach. Daje on także nadzieje na to, że organy państwa oraz sądy w sposób bardziej adekwatny oraz pełniejszy będą stosować przepisy unijne. Po wyroku pracodawcy mogą liczyć na korzystne dla siebie rozstrzygnięcia ze strony administracji publicznej oraz sądów. Mają oni do tego kilka instrumentów, które mogą wykorzystać w walce o pozytywne dla siebie interpretacje. W razie jakichkolwiek wątpliwości albo chęci uzyskania korzystnej decyzji lub zmiany negatywnie już wydanej warto zwrócić się o pomoc do kancelarii prawnej, która doradzi jakie kroki w danej sytuacji będą najskuteczniejsze.