Miesiąc: kwiecień 2022

Istnieje światło w tunelu dla tych konsumentów, którzy prawomocnie przegrali w sądzie w sprawach o zapłatę z kredytu frankowego z powództwa banku i teraz muszą mierzyć się z postępowaniem egzekucyjnym. Tym światłem jest możliwość wniesienia skargi nadzwyczajnej przez Rzecznika Praw Obywatelskich do Sądu Najwyższego. O tym, że jest to realna perspektywa świadczą dwie wniesione skargi nadzwyczajne w marcu 2022 r.

Pierwsza sprawa dotyczy konsumentki, która zawarła umowę kredytu  indeksowanego kursem CHF. Wobec braku spłaty tego kredytu, sąd wydał prawomocny nakaz zapłaty na rzecz banku. Sąd odrzucił sprzeciw konsumentki z uwagi na jego wniesienie po upływie ustawowego terminu.

Druga sprawa dotyczy konsumentów, którzy także zaciągnęli kredyt frankowy, nie spłacali go regularnie, wobec czego również i w tym przypadku sąd wydał prawomocny nakaz zapłaty na rzecz banku, ponieważ konsumenci nie zaskarżyli tego nakazu.

W obydwóch skargach wnoszonych w powyższych sprawach RPO zarzucił niezbadanie przez sądy z urzędu abuzywności klauzul zawartych w umowie kredytu. Zdaniem RPO sądy nie wypełniły konstytucyjnego obowiązku zapewnienia właściwej ochrony konsumentów, jako słabszej strony stosunku prawnego, ponieważ powinny z urzędu, a nie dopiero na wniosek konsumentów, zbadać czy umowa kredytu nie zawiera abuzywnych postanowień umownych.

Co więcej, w drugiej z powyższych spraw RPO, wobec zaawansowanego etapu postępowania egzekucyjnego, wniósł o wstrzymanie wykonania nakazu zapłaty do czasu zakończenia postępowania wywołanego skargą nadzwyczajną.

W obydwóch skargach RPO wniósł o uchylenie nakazu zapłaty i przekazanie sprawy sądowi okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Skarga nadzwyczajna wnoszona jest, gdy jest to konieczne dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, od prawomocnego orzeczenia sądu powszechnego, które m.in. narusza zasady lub wolności i prawa człowieka i obywatela określone w Konstytucji. W tych przypadkach jest to niezapewnienie ochrony konsumentów wynikającej z art. 76 konstytucji.

Co ważne, skarga nadzwyczajna może być wniesiona w terminie 5 lat od dnia uprawomocnienia się zaskarżonego orzeczenia, a jeżeli od orzeczenia została wniesiona kasacja albo skarga kasacyjna – w terminie roku od dnia ich rozpoznania. Może ją wnieść tylko zamknięty krąg podmiotów publicznych, do których należy RPO czy Rzecznik Finansowy. Jeżeli zaskarżone orzeczenie wywołało np. nieodwracalne skutki prawne, Sąd Najwyższy ogranicza się do stwierdzenia wydania zaskarżonego orzeczenia z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których wydał takie rozstrzygnięcie.

Warto też pamiętać, że od tego samego orzeczenia w interesie tej samej strony skarga nadzwyczajna może być wniesiona tylko raz. Do tego skargi nadzwyczajnej nie można oprzeć na zarzutach, które były przedmiotem rozpoznawania skargi kasacyjnej lub kasacji przyjętej do rozpoznania przez Sąd Najwyższy.

 

Umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (w skrócie ,,polisolokaty”) często zawierają niedozwolone postanowienia umowne w zakresie naliczania opłat w przypadku wcześniejszego rozwiązania tych umów. Potwierdza to przeważające stanowisko wyrażane w orzecznictwie sądów powszechnych. Tytułem przykładu warto wskazać na zapadły niedawno wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 10 lutego 2022 r., sygn. I ACa 826/21, w którym uznano za niedozwolone postanowienia dotyczące „opłaty za wykup” naliczonej wobec rozwiązania umowy. W przedmiotowej sprawie umowa nie definiowała tej opłaty, nie wskazywała co się składa na jej wysokość i jakie są zasady jej naliczania, a jak podkreślono – same procentowe ustalenie tej opłaty jest niewystarczające.

Powstaje, więc pytanie jak długo można skutecznie dochodzić roszczeń z tytułu takich niedozwolonych postanowień umownych. W grę wchodzą dwa bardziej szczegółowe pytania ile wynosi okres przedawnienia tych roszczeń i od jakiego momentu ten okres liczyć.

Kwestia długości okresu przedawnienia tych roszczeń została wyjaśniona w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 10 sierpnia 2018 r., sygn. III CZP 13/18, w której wskazano, że termin przedawnienia takich roszczeń określony jest w art. 118 kodeksu cywilnego. Powyższe prowadzi do wniosku, że okres przedawnienia wynosi 10 lat – w przypadku rozwiązania umowy polisolokaty przed 9 lipca 2018 r. oraz 6 lat – w przypadku rozwiązania umowy polisolokaty w dniu 9 lipca 2018 r. i po tej dacie. Ta uchwała wskazała, więc jednoznacznie, że tego typu roszczenie nie powinno ulec przedawnieniu w terminie 3 lat jako wynikające z umowy ubezpieczenia. Sąd Najwyższy wskazał bowiem, że takie świadczenie ma ścisły związek z inwestycyjną częścią umowy polisolokaty.

Na kolejne z powyższych pytań odpowiedział Sąd Najwyższy z dnia 13 stycznia 2022 r., sygn. III CZP 61/22 – wskazując, że początek biegu terminu przedawnienia takiego  roszczenia konsumenta będącego ubezpieczonym lub ubezpieczającym nie może rozpocząć się zanim konsument dowiedział się lub, rozsądnie rzecz ujmując, powinien dowiedzieć się o niedozwolonym charakterze postanowienia. Nawiązuje to do podobnego rozwiązania przyjmowanego na gruncie spraw dotyczących kredytów powiązanych z CHF. Za przyjęciem takiej koncepcji przemawia konieczność zapewnienia efektywności dyrektywie 93/13/EWG. Wymaga ona, aby prawo krajowe nie stwarzało nadmiernych barier w dochodzeniu przez konsumentów roszczeń restytucyjnych powstałych w wyniku kontroli abuzywności. Instytucja przedawnienia nie może być, więc barierą dla konsumenta w korzystaniu z ochrony prawnej przed abuzywnymi (niedozwolonymi) postanowieniami umownymi. W konsekwencji bieg terminu przedawnienia roszczeń restytucyjnych konsumenta nie może się rozpocząć zanim dowiedział się on lub rozsądnie rzecz ujmując powinien dowiedzieć się o niedozwolonym charakterze postanowienia, bo dopiero wówczas bowiem konsument może wezwać przedsiębiorcę do zwrotu świadczenia.

W praktyce w indywidualnej sprawie trzeba będzie wskazać na moment w jakim konsument dowiedział się lub mógł rozsądnie przyjmując dowiedzieć o abuzywnym charakterze postanowień dotyczących naliczania opłat w przypadku rozwiązania umów polisolokat, co wymaga studium danego przypadku.

 

Niejednokrotnie dochodzi do sytuacji, w których zaległą pensję i odprawę pracownik odzyskuje w drodze egzekucji komorniczej. Należy wtedy pamiętać o konieczności odprowadzania zaliczek na PIT i składek na ubezpieczenia społeczne. Po egzekucji komorniczej obowiązki rozliczenia poszczególnych danin publicznoprawnych obciążają zarówno pracodawcę i komornika, jak i samego pracownika. I to niezależnie od woli stron oraz tego, kto faktycznie dysponuje środkami na zapłatę należności. W niniejszym artykule wyjaśniamy, które podmioty odpowiadają za realizację poszczególnych obowiązków i jak uniknąć problemów z fiskusem i ZUSem.

Pit 11 od komornika – podatek dochodowy

Zgodnie z art. 42e ust. 1 ustawy o PIT „w przypadku, gdy wypłaty świadczeń określonych w art. 12 dokonuje komornik sądowy (…), a nie zakład pracy, jest on obowiązany, jako płatnik, do poboru zaliczki na podatek, stosując do wypłacanych świadczeń najniższą stawkę podatkową określoną w skali”, a stosownie do art. art. 42e ust. 4 ustawy przepisy określające obowiązki płatników stosuje się odpowiednio. Oznacza to, że komornik sądowy przekazuje kwoty pobranych zaliczek na podatek w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrał zaliczki, na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika, przesyłając równocześnie deklarację PIT-4. W terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym, komornik sądowy obowiązany jest przekazać podatnikowi i urzędowi skarbowemu informację PIT-11/8B, jeżeli zaś obowiązek poboru zaliczki ustał w ciągu roku, komornika obowiązuje termin do dnia 15 miesiąca następującego po miesiącu, w którym została pobrana ostatnia zaliczka.

Wyegzekwowana od pracodawcy kwota wynagrodzenia będzie przychodem dla podatnika z chwilą jego otrzymania i stosownie do postanowienia przepisu art. 45 ust. 1 ustawy o PIT podatnik powinien w zeznaniu podatkowym wykazać przychód z tego tytułu i opodatkować dochód łącznie z innymi dochodami uzyskanymi w danym roku podatkowym.

Oferta: Kancelaria prawa podatkowego | Doradca podatkowy Warszawa

Składki na ubezpieczenia społeczne

Od wynagrodzenia, które były pracownik otrzymał w wyniku egzekucji komorniczej, pracodawca ma obowiązek opłacić składki na ubezpieczenia społeczne na zasadach ogólnych (art. 4 pkt 2 w zw. z art. 17 ust. 1 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Przysługuje mu z tego tytułu roszczenie do pracownika o zwrot części wypłaconego zaległego wynagrodzenia w wysokości zaliczek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez pracownika.

Zaległe wynagrodzenie a składka zdrowotna

Zgodnie z art. 84 ust. 2 w związku z art. 81 ust. 1 Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, składka na ubezpieczenie zdrowotne powinna być opłacona przez byłego pracownika bezpośrednio na rachunek bankowy wskazany przez właściwy oddział wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia. Jest to obok wykazania przychodu w deklaracji rocznej jedyny obowiązek, który obciąża osobiście podatnika.

Reasumując, przy wypłacie zaległego wynagrodzenia przez komornika, to komornik zobowiązany jest do potrącenia właściwej zaliczki na podatek dochodowy, pracodawca musi odprowadzić składki na ubezpieczenie społeczne, a sam podatnik powinien osobiście uiścić wyłącznie składkę zdrowotną oraz wykazać przychód w deklaracji rocznej.

Odprawa

Według aktualnego stanowiska ZUSu odprawa pieniężna wypłacana na podstawie Ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników nie stanowi podstawy wymiaru składek na ZUS.

Odprawa nie korzysta jednak ze zwolnienia z podatku dochodowego i analogicznie do wynagrodzenia podatnik powinien w zeznaniu podatkowym wykazać przychód z tego tytułu i opodatkować dochód łącznie z innymi dochodami uzyskanymi w danym roku podatkowym. Także w tym wypadku zaliczkę na podatek pobiera komornik sądowy (jako płatnik składek).