19 września 2022 r. wpłynął do sejmu Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych oraz ustawy o finansach publicznych. Nowelizacja ma służyć doprecyzowaniu przepisów i uproszczeniu tzw. obowiązku sprawozdawczego, a także zwiększeniu efektywności w prowadzonych przez Prezesa UOKiK postępowaniach w sprawie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych. Odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych 2022/2023 w nowych przepisach nie zmienią się, jednak zmianie ulegnie szereg zapisów związanych z terminową spłatą zobowiązań.
Zmiany dotyczące sprawozdań o stosowanych terminach zapłaty
- wyłączenie z obowiązku sprawozdawczego spółek tworzących podatkowe grupy kapitałowe, a także publicznych podmiotów leczniczych oraz podmiotów leczniczych w formie spółek kapitałowych utworzonych i prowadzonych przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego (zwolnienia podmiotowe);
- wyłączenie z obowiązku sprawozdawczego wartości świadczeń pieniężnych wynikających z transakcji handlowych zawieranych w zakresie działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, a także wartości świadczeń przedawnionych (zwolnienia przedmiotowe);
- doprecyzowanie obowiązku sprawozdawczego podatników innych niż podatkowe grupy kapitałowe, u których wartość przychodu uzyskana w roku podatkowym przekroczyła równowartość 50 mln euro przeliczonych na złote według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roboczym roku kalendarzowego poprzedzającego rok podania indywidualnych danych podatników do publicznej wiadomości;
- wydłużenie terminu, w którym należy przekazać sprawozdanie – z 31 stycznia do 30 kwietnia każdego roku oraz wprowadzenie obowiązku ministra właściwego do spraw gospodarki dotyczącego publikacji zbiorczego zestawienia sprawozdań w terminie do dnia 31 sierpnia każdego roku;
- doprecyzowanie zawartości sprawozdania – należało będzie wykazywać wartość świadczeń pieniężnych otrzymanych lub spełnionych w terminie określonym w umowie (a gdy termin umowy będzie niezgodny z ustawowym – w odniesieniu do maksymalnego terminu ustawowego), zamiast wykazywania świadczeń spełnionych i otrzymanych w terminach liczonych od dnia wystawienia faktury. Ponadto w przypadku świadczeń spełnionych i otrzymanych w terminie umownym wymagane będzie podanie jedynie wartości tych świadczeń bez rozróżnienia na przedziały czasowe. Z kolei wartości świadczeń pieniężnych nieotrzymanych i niespełnionych w terminie określonym w umowie będzie trzeba według treści projektu wykazywać w ramach przedziałów czasowych, tj. z podaniem czasu opóźnienia liczonego od przekroczenia tego terminu;
- umożliwienie przeliczania świadczeń pieniężnych wyrażonych w walucie obcej na walutę polską według zasad rachunkowości przyjętych przez dany podmiot;
- wprowadzenie regulacji dotyczących zasad składania korekty sprawozdania;
- doprecyzowanie statusu podmiotu obowiązanego do złożenia sprawozdania (obciążenie odpowiedzialnością za przekazanie sprawozdania przez podmiot odpowiednio zdefiniowanego kierownika).
Zmiany dotyczące postępowania w sprawie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych
- wyłącznie opóźnień w spełnianiu świadczeń pieniężnych w ramach grup kapitałowych oraz transakcji w ramach działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej w postępowaniu przed Prezesem UOKiK;
- doprecyzowanie definicji nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych;
- doprecyzowanie charakteru prawnego analizy prawdopodobieństwa oraz zasad przekazywania Prezesowi UOKiK przez ministra właściwego do spraw gospodarki sprawozdań o stosowanych terminach zapłaty;
- wprowadzenie instytucji tzw. „wezwań miękkich” (nieobwarowanych sankcją) do dyspozycji Prezesa UOKiK;
- wyłączenie stosowania art. 74 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (nakazującego uwzględnić przez Prezesa UOKiK tylko te zarzuty, do których strona postępowania mogła się ustosunkować);
- zmiany dotyczące wysokości, terminów i przesłanek odstąpienia od kar polegające m.in. na wprowadzeniu większej uznaniowości Prezesa UOKiK.
Pozostałe zmiany
- wprowadzenie jednorazowego obowiązku składania oświadczenia o posiadaniu, uzyskaniu albo utracie statusu dużego przedsiębiorcy. Wskazane podmioty w związku z uzyskaniem statusu dużego przedsiębiorcy będą składały jedno z trzech rodzajów oświadczeń;
- objęcie agencji wykonawczych uprawnieniem do niedochodzenia rekompensaty. Celem tej zmiany jest minimalizowanie sytuacji, w których koszty ponoszone na podejmowanie przez agencję wykonawczą czynności związane z dochodzeniem rekompensaty byłyby wyższe niż wysokość dochodzonej rekompensaty;
- wprowadzenie bezskuteczności zastrzeżenia umownego wyłączającego lub ograniczającego prawo wierzyciela do przelewu wierzytelności w przeterminowanych transakcjach handlowych w przypadku transakcji handlowych, w których wierzycielem jest mały lub średni przedsiębiorca, a dłużnikiem duży przedsiębiorca;
- doprecyzowanie przepisów w zakresie wyłączenia stosowania ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych do długów objętych postępowaniem restrukturyzacyjnym lub upadłościowym;
- uchylenie art. 15r1 tzw. ustawy antycovidowej wyłączającego możliwość dokonywania przez zamawiających potrąceń kar umownych zastrzeżonych na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy z wynagrodzenia wykonawcy lub innych jego wierzytelności oraz możliwość dochodzenia zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania umowy.
Przepisy przejściowe przewidują m.in., aby do transakcji handlowych zawartych przed dniem wejścia w życie nowelizacji stosowało się przepisy dotychczasowe. Projekt zakłada wejście w życie przepisów w ciągu 14 dni od ich ogłoszenia, przy czym obecnie projekt znajduje się na etapie prac sejmowych.
Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych 2022/2023
Zmiany nie modyfikują dotychczasowych zasad ustalania wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych. Aktualna wysokość ustawowych odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych wciąż ma jest równa lipcowej sumie stopy referencyjnej NBP i dziesięciu punktów procentowych. Do 31 grudnia 2022 r., z uwagi na lipcową wysokość stopy referencyjnej NBP równą 6 %, odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych wynoszą 16 %. Wyjątkowo w odniesieniu do dłużników – podmiotów publicznych będących podmiotami leczniczymi, odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych równe są sumie stopy referencyjnej NBP + 8 punktów procentowych (aktualnie 14%). W związku z dalszymi podwyżkami stóp procentowych od lipca 2022 r., odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych w roku 2023 mogą sięgnąć ok. 17 % lub więcej.
Jeśli zmagają się Państwo z problemem opóźnionych płatności od kontrahentów, nie są pewni czy wierzyciel prawidłowo naliczył odsetki lub potrzebują wsparcia prawnego w zakresie wyegzekwowania należności, albo zakwestionowania nieuzasadnionego roszczenia – specjaliści ATL LAW Anna Błaszak Kancelaria Radcy Prawnego pozostają do Państwa dyspozycji. Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą usług prawnych, w tym również w zakresie prawa gospodarczego.