W związku z realizacją Krajowego Planu Odbudowy (dalej: KPO), rząd zapowiedział oskładkowanie umów cywilnoprawnych już od 1 marca 2023 roku. Pewnym jest objęcie składkami umów zlecenia. Natomiast wśród pracodawców pojawiło się pytanie o kwestię objęcia składkami pozostałych umów cywilnoprawnych, która dotychczas nie została jednoznacznie rozstrzygnięta.
Ozustowanie umów-zleceń: planowane zmiany
Zgodnie z treścią KPO celem reformy jest ograniczenie segmentacji rynku pracy poprzez zwiększenie ochrony socjalnej wszystkich osób pracujących na podstawie kolejnych umów zleceń, poprzez objęcie tych umów składkami na ubezpieczenia społeczne, niezależnie od uzyskiwanych przychodów. Planowane zmiany mają przyczynić się do uporządkowania systemu ubezpieczeń społecznych, uszczelnienia zasad podlegania ubezpieczeniom, zwiększenia ochrony ubezpieczeniowej czy podwyższenia przyszłych świadczeń
krótko- i długoterminowych. Aby to osiągnąć, wszystkie umowy cywilnoprawne o pracę będą podlegały składkom na ubezpieczenia społeczne, z wyjątkiem umów zlecenia zawieranych z uczniami szkół średnich i studentami do 26 roku życia.
Oskładkowanie wszystkich umów?
Choć KPO nie odnosi się wprost do umów o dzieło, to z literalnego brzmienia jego treści wynika, że składkom na ubezpieczenia społeczne mają podlegać wszystkie umowy cywilnoprawne. Ponadto zniesiona zostanie zasada, zgodnie z którą składka na ubezpieczenie społeczne jest odprowadzana od minimalnego wynagrodzenia za pracę z tytułu umów cywilnoprawnych Pracodawcy nie są zgodni co do tego, które umowy rzeczywiście zostaną oskładkowane. Wątpliwości zdaje się rozwiewać treść Krajowego Programu Reform implementującego KPO, który odnosi się jedynie do umów zlecenia.
Odrębny problem stanowią umowy zawierane w ramach działalności gospodarczej. Oczywiście co do zasady wykluczone jest aby składkami zostały objęte tzw. kontrakty B2B, ponieważ są zawierane między przedsiębiorcami. Niewykluczone natomiast, że po nowelizacji należy się spodziewać nasilonych kontroli w zakresie prawidłowości ich zawierania. Polscy pracodawcy często zapominają, że gdy tego rodzaju umowa spełnia przesłanki umowy o pracę, np. przedsiębiorca zawiera umowę tylko z jednym kontrahentem, otrzymuje „etatowe” wynagrodzenie i pracuje w ustalonym przez kontrahenta miejscu i czasie – organy mają prawo ustalić stosunek pracy i naliczyć zaległe składki.
Oferta: Radca prawny sprawy ZUS
Ozusowanie umów-zleceń w ogniu krytyki
W treści Krajowego Programu Reform czytamy opinie dotyczące projektu. Mimo iż dotyczy tylko umów zleceń, pracodawcy oceniają go jednoznacznie negatywnie i apelują o przesunięcie reformy do stycznia 2024 r. Padają argumenty o wyjątkowo niekorzystnej sytuacji rynkowej wywołanej postępującą inflacją, konfliktem zbrojnym na Ukrainie oraz radykalną zmianą systemu podatkowego wprowadzoną przez Polski Ład. Niestety obecnie nic nie wskazuje na to, że rząd przychyli się do powyższej argumentacji, a wejścia w życie zmian powinniśmy się spodziewać w marcu przyszłego roku.
Konfederacja Lewiatan, obok szeregu propozycji udoskonalenia dokumentu, m.in. krytycznie odniosła się do zapisów o objęciu wszystkich umów zlecenia składkami na ubezpieczenia społeczne, niezależnie od osiąganych przychodów, uważając to za działanie, którego niezamierzone negatywne skutki będą bardziej znaczące niż zakładane korzyści. Zmniejszy ono i tak zbyt małą podaż pracy na polskim rynku, a ponadto pogorszy również sytuację osób dorabiających w okresie sprawowania opieki nad dziećmi (np. podczas urlopu rodzicielskiego czy wychowawczego). Ponadto może to doprowadzić do wzrostu liczby umów nierejestrowanych, co przełoży się negatywnie na wpływy do budżetu.
Federacja Przedsiębiorców Polskich odniosła się głównie do kwestii poprawy regulacji oraz zwiększenia roli konsultacji społecznych. Wskazując podobnie jak inni partnerzy społeczni na przykłady złych praktyk w tym zakresie, FPP zaznacza, że wykorzystanie przez stronę rządową RDS do dyskusji o projektach wpływających na kwestie społeczne i gospodarcze powinno stanowić punkt wyjścia do poprawy jakości konsultacji oraz zwiększenia zaangażowania partnerów w proces kształtowania polityki. Podkreśla przy tym znaczenie przestrzegania już obowiązujących przepisów dotyczących kolejnych etapów procesu legislacyjnego, w tym też rzetelnego udostępnienia informacji o projektach aktów prawnych i kolejnych etapach procesu legislacyjnego na już funkcjonującej witrynie Rządowego Procesu Legislacyjnego (legislacja.gov.pl). FPP wyraziła też poparcie dla propozycji wprowadzenia obowiązku ogłaszania ujednoliconego tekstu aktu prawnego niezwłocznie po jego nowelizacji. Przypomniała też o postulacie elektronizacji w obszarze prawa pracy, w szczególności zawierania umów o pracę na odległość i dalszej elektronizacji akt pracowniczych.
Pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej uznali, że projekt KPR w niedostateczny sposób odpowiada obecnym realiom gospodarczym i geopolitycznym. Wyrażono też pogląd, że ze względu na spadek
poziomu inwestycji niezbędne jest wprowadzenie skutecznych instrumentów proinwestycyjnych w celu pobudzenia gospodarki. Pojawił się również postulat rewizji projektu pod kątem nadzwyczajnej sytuacji geopolitycznej, wynikającej ze zbrojnej agresji na Ukrainę i przekazania go do ponownych konsultacji. Równolegle zaproponowano włączenie do KPR szeregu działań z zakresu polityki gospodarczej, które podniosłyby zdolność adaptacji gospodarki do nowych warunków wobec szoku wywołanego wojną w Ukrainie (m.in.: rozszerzenie programu gwarancji dla kredytów płynnościowych zaciąganych przez przedsiębiorstwa, uruchomienie czasowego finansowania firm dotychczas eksportujących dobra lub usługi na rynki wschodnie, uruchomienie programu wspierającego inwestycje uniezależniające gospodarkę polską od relacji handlowych z Rosją, udrożnienie operacji czasowego przeniesienia ukraińskiej firmy do Polski). Podobnie jak inni partnerzy społeczni, Pracodawcy RP wyrazili pogląd, iż standardy tworzenia dobrego prawa będą skrupulatnieprzestrzegane. W przypadku ustaw systemowych bądź gruntownych nowelizacji postulują przeprowadzanie pre-konsultacji z interesariuszami danego projektu, jeszcze zanim powstaną kierunkowe rozwiązania prawne.W konsultacjach projektu Krajowego Programu Reform 2022/2023 wziął udział również Związek Rzemiosła Polskiego, który w swoich uwagach podniósł problem nieadekwatności definicji innowacji stosowanej w ramach programów operacyjnych (zwłaszcza regionalnych) do specyfiki małych i średnich przedsiębiorstw. ZRP podkreślił też rolę, jaką w procesie selekcji i oceny projektów finansowanych w ramach polityki spójności, powinny odegrać organizacje partnerów społecznych, posiadające bogaty potencjał ekspercki.
Przedsiębiorcy proszą o więcej czasu
Warto przypomnieć, że jak wynikało z opublikowanego w marcu ubiegłego roku badania przeprowadzonego przez Business Centre Club, ponad 84 proc. pracodawców była przeciwko ozusowaniu umów zleceń i o dzieło. Ponadto podnoszono wówczas, że umowy zlecenia powinny być oskładkowane od podstawy wymiaru, a więc tak jak dotychczas. Jednak z uwagi na zaakceptowanie KPO przez Komisję Europejską „klamka zapadła”, a reforma na pewno wejdzie w życie.
Oferta: Wdrożenie RODO Warszawa