20 czerwca 2024 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej rozpatrzył wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez rechtbank Den Haag (Sąd Rejonowy w Hadze) w sprawie (C-540/22) zgodności holenderskiego prawa ze swobodą świadczenia usług w Unii Europejskiej rozstrzygający problem dopuszczalności wymagania od obywateli Ukrainy delegowanych z jednego kraju UE do innego kraju UE konieczności posiadania dodatkowego zezwolenia na pobyt w kraju oddelegowania.

Delegowanie obywateli Ukrainy na okres ponad 90 dni

W przedmiotowej sprawie pracownicy będący Ukraińcami zostali oddelegowani przez słowackiego usługodawcę w celu wykonywania prac w Niderlandach. Czas trwania tych prac został przedłużony, przez co przekroczył 90 dni w ciągu 180-dniowego okresu. W takiej sytuacji przepisy niderlandzkie przewidują, że obywatele państw trzecich powinni posiadać zezwolenie na pobyt określające warunki okresu ważności tego zezwolenia oraz koszty jego uzyskania. Tym samym sąd niderlandzki zwrócił się do TSUE z zapytaniem, czy krajowe przepisy wymagające uzyskania zezwolenia na pobyt po upływie 90 dni są zgodne ze swobodą świadczenia usług według prawa unijnego.

Główne punkty sporu dotyczyły:

1. Obowiązku ubiegania się o zezwolenie na pobyt – skarżący kwestionowali konieczność posiadania dodatkowego zezwolenia na pobyt w Niderlandach po upływie 90 dni.
2. Okresu ważności zezwoleń – zezwolenia na pobyt w Niderlandach były ważne tylko tak długo, jak słowackie zezwolenia na pobyt, co powodowało, że były krótsze niż czas trwania prac.
3. Opłaty za wnioski o zezwolenie – opłaty pobierane za wnioski o zezwolenie były pięciokrotnie wyższe niż zaświadczenia o legalnym pobycie obywateli UE, co skarżący uznali za nadmierne.

Poprzez zadane pytania prejudycjalne, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 56 i 57 TFUE  należy interpretować w ten sposób, że ww. przepisy stoją na przeszkodzie przepisom krajowym, zgodnie z którymi, w sytuacji gdy usługodawca mający siedzibę w jednym państwie członkowskim deleguje pracowników będących obywatelami państwa trzeciego do innego państwa członkowskiego na okres przekraczający 90 dni w ciągu każdego 180-dniowego okresu, pracownicy ci są zobowiązani posiadać w tym drugim państwie członkowskim indywidualne zezwolenie na pobyt, którego okres ważności jest ograniczony do okresu ważności zezwolenia na pobyt i zatrudnienie wydanego w pierwszym państwie członkowskim, a w każdym razie do dwóch lat, i którego uzyskanie jest uzależnione od uiszczenia opłat równych opłatom należnym z tytułu zwykłego zezwolenia na wykonywanie pracy przez obywatela państwa trzeciego.

Ograniczanie okresu ważności zezwoleń na pracę pracowników delegowanych

W omawianej sprawie sekretarz stanu, uwzględniając przedłużenie czasu pracy delegowanych pracowników, wydał zezwolenia na pobyt, które ograniczył do okresu ważności ich słowackich zezwoleń na pobyt, pobierając za to właściwe opłaty. Skarżący zakwestionowali taką interpretację, powołując się na zasadę swobody świadczenia usług określoną w art. 56 TFUE, argumentując, że taki obowiązek i jego okres ważności nie powinny być dysproporcjonalne. Trybunał Europejski uznał jednak, że takie uregulowanie krajowe może być uzasadnione, jeśli służy zapobieganiu nielegalnemu wjazdowi i pobytowi, co jest istotnym celem względem interesu ogólnego, tak jak zapewnienie porządku publicznego i bezpieczeństwa. Pracownicy zatrudnieni przez przedsiębiorstwa z siedzibą w innym państwie członkowskim nie mogą więc automatycznie korzystać z prawa do dostępu do rynku pracy w kraju, do którego są delegowani, jeśli ich pobyt przekracza okres 90 dni w ciągu 180 dni.

Dodatkowe opłaty

W odniesieniu do wysokości należnych opłat za wnioski dotyczące legalizacji pobytu, z okoliczności sprawy wynikało, że kwota ta była równa wysokości opłat należnych z tytułu zwykłego zezwolenia na wykonywanie pracy przez obywatela państwa trzeciego – kwota ta jest pięciokrotnie wyższa niż kwota opłat należnych z tytułu zaświadczenia o legalnym pobycie dla obywatela Unii, co skarżący podnieśli, wskazując że opłaty należne za uzyskanie zezwolenia na pobyt w Niderlandach są bardzo wysokie i utrudniają korzystanie ze swobody świadczenia usług.

Rozstrzygnięcie TSUE

TSUE podkreślił, że wysokie opłaty za uzyskanie zezwolenia na pobyt mogą być przeszkodą dla swobody świadczenia usług, chociaż zaznaczył, że prawo Unii nie zabrania państwom członkowskim pobierania takich opłat. Kluczowe jest jednak, aby opłaty te nie były nieproporcjonalne w stosunku do swobody świadczenia usług, zgodnie z art. 56 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE).

W omawianej sprawie należy przyjąć, że artkuły 56 i 57 TFUE trzeba interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie przepisom krajowym, zgodnie z którymi w sytuacji gdy usługodawca mający siedzibę w jednym państwie członkowskim deleguje pracowników będących obywatelami państwa trzeciego do innego państwa członkowskiego na okres przekraczający 90 dni w ciągu 180-dniowego okresu, pracownicy ci są zobowiązani posiadać w tym drugim państwie członkowskim indywidualne zezwolenie na pobyt, którego okres ważności jest ograniczony do okresu ważności zezwolenia na pobyt i pracę wydanego w pierwszym państwie członkowskim, a w każdym razie do dwóch lat, i którego uzyskanie jest uzależnione od uiszczenia opłat równych opłatom należnym z tytułu zwykłego zezwolenia na wykonywanie pracy przez obywatela państwa trzeciego, pod warunkiem że przepisy te nie nakładają nieproporcjonalnych wymogów.

Wnioski praktyczne

Z wyroku TSUE wynika, że dopuszczalna jest holenderska praktyka wymagania uzyskiwania dodatkowego zezwolenia na pobyt dla obywateli Ukrainy w kraju oddelegowania, którzy w Państwie zatrudnienia już posiadają inny tytuł pobytowy. Nie mniej jednak w każdym przypadku delegowania obywateli Ukrainy z jednego Państwa UE na terytorium innego Państwa UE konieczne jest dokonanie indywidualnej oceny warunków możliwości legalnego wykonywania pracy w kraju oddelegowania, w tym możliwości skorzystania z wyjątków pozwalających na nieuzyskiwanie dodatkowych zezwoleń w innym kraju UE. Jeżeli potrzebują Państwo wsparcia w oddelegowaniu obywateli Ukrainy do innego kraju UE zapraszamy do kontaktu. Świadczymy usługi prawne na rzecz przedsiębiorców również w formie zdalnej: https://atl-law.pl/delegowanie-pracownikow-i-zatrudnianie-cudzoziemcow/

21 lutego Sąd Najwyższy podjął przełomową uchwałę dotyczącą podlegania ubezpieczeniom społecznym przez wspólnika w dwuosobowej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, w której jeden z nich posiada pozycję dominującą. W przedmiotowej sprawie proporcja udziałów rozkładała się w stosunku 99% do 1%. SN zdecydował, że ,,Wspólnik dwuosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością posiadający 99 procent udziałów nie podlega ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych’’.

Przedmiotowa uchwala SN III UZP 8/23 padła w sprawie toczącej o ustalenie obowiązku istnienia ubezpieczenia społecznego. Punktem wyjścia był wyrok Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 19 października 2022 r., w którym to doszło do oddalenia odwołania wspólnika sp. z o.o. od decyzji organu rentowego. W zaskarżonej decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych zdecydował, że jako pracownik u płatnika składek, tj. w sp. z o.o., nie podlegał on obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i chorobowemu w spornym okresie. Organ rentowy argumentował, że skarżący w spółce posiadał 99 proc. udziałów i powinno się go traktować jak jednoosobowego wspólnika. Zatem, organ uznał, że skarżący jako jedyny udziałowiec nie może podlegać ubezpieczeniu pracowniczemu z tytułu umowy o pracę. Wspólnik nie zgodził się z decyzją ZUS-u, ani wyrokiem sądu I instancji i tym samym sprawa trafiła do II instancji. Sąd Apelacyjny w Lublinie stwierdził, że w systemie prawnym nie funkcjonuje żadne z góry narzucone kryterium, które pozwala uznać, że w danym przypadku mamy do czynienia z jednoosobową spółką z ograniczoną odpowiedzialnością. Sąd II instancji posiadając w sprawie poważne wątpliwości skierował do Sądu Najwyższego zapytanie ,,Czy wspólnik dwuosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością posiadający 99 procent udziałów zapewniających mu możliwość swobodnego kształtowania treści uchwał na zgromadzeniu wspólników i podejmowania decyzji dotyczących działalności spółki podlega ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych?’’. W wyniku tego SN podjął uchwałę, w której zdecydował w sposób jednoznaczny, że wspólnik w dwuosobowej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością posiadający 99 procent udziałów nie podlega ubezpieczeniom społecznym na tej samej zasadzie co osoby prowadzące pozarolniczą działalność.

SN swoją decyzję tłumaczy przede wszystkim ścisłą wykładnią art. 8 ust.6 pkt 4 ustawy  o systemie ubezpieczeń społecznych, który wskazuje, że za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej. W związku z tym, sędzia Zbigniew Korzeniowski w ustnym uzasadnieniu wyjaśnił, że uchwała jest wynikiem bezpośredniego przełożenia przepisu art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zatem nie można mówić o jednoosobowej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, jeżeli w spółce mamy dwóch wspólników. W takiej sytuacji na dalszy plan schodzi kwestia tego, że jeden z nich posiada pozycję dominującą. Nie ma znaczenia w jakiej proporcji w tego typu spółce rozkładają się udziały poszczególnych wspólników, jeden z nich może posiadać nawet 99% z nich. Najważniejsze w takiej sytuacji jest funkcjonowanie dwóch udziałowców. Zatem, art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie znajdzie zastosowania w stosunku do sp. z o.o., w której to zasiada dwóch wspólników bez względu na to jak przedstawia się proporcja udziałów między nimi.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych od lat stosował niekorzystną dla dominujących wspólników interpretację niniejszych przepisów. Organ rentowy uznawał większościowych udziałowców spółek z o.o. za prowadzących pozarolnicza działalność. ZUS swoją praktykę opierał na tzw. iluzoryczności wspólnika mniejszościowego, który posiada mniej niż 10% udziałów. Niniejsza koncepcja tłumaczona była ograniczonymi prawami takiego wspólnika w zakresie sp. z o.o. oraz całkowitym wpływem na działalność spółki wspólnika dominującego. Te argumenty nie przekonały jednak sądu.

Przedmiotową uchwałę należy ocenić pozytywnie. Orzeczenie zrywa z dotychczas stosowaną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych niekorzystną praktyką obejmowania wspólników spółek składkami dla przedsiębiorców i rozwiewa wątpliwości, które wiązały się z tego typu przypadkami. Pozostaje mieć nadzieję, że za uchwałą pójdzie zmiana praktyki organu rentowego.

Sygnatura uchwały: SN III UZP 8/23

Od wielu lat w różnych przestrzeniach życia dochodzi do coraz szerszej cyfryzacji i informatyzacji. Więcej spraw w sferze prywatnej czy zawodowej załatwiamy za pomocą laptopów czy telefonów komórkowych. Zamiast chodzić do urzędów i tam uzupełniać formularze w formie papierowej korzystamy z ich odpowiedników online, które uzupełniamy w domu czy pracy bez osobistych wizyt. Zamiast poczty tradycyjnej posługujemy się pocztą elektroniczną, a niezbędną dokumentacje zamiast gromadzić w formie papierowej, przetrzymujemy na nośnikach komputerowych. Cyfryzacja i informatyzacja różnych sfer naszego życia z pewnością zapewnia oszczędność czasu, daje większą elastyczność, przyśpiesza pewne procesy, a także pozwala na korzyści finansowe. Nowoczesne technologie od lat coraz śmielej pojawiają się także w prawie oraz w działalności organów administracji publicznej. Ujawnia się to m.in. w możliwości prowadzenia zdalnych rozpraw, przedstawiania dowodów w formie elektronicznej czy coraz większej ilości portali internetowych urzędów poprzez, które można załatwić różne sprawy bez wychodzenia z domu. Kolejna cyfrowa rewolucja dzieje się w zakresie e- doręczeń. Dotknie ona prawników, urzędy, ale także przedsiębiorców zarejestrowanych w CEIDG oraz w KRS. W bieżącym artykule skupimy się przede wszystkim na przedstawieniu najważniejszych kwestii dotyczących e-doręczeń i ich konsekwencji, które będą szczególnie istotne dla firm oraz spółek działających w obrocie prawnym.

Od kiedy obowiązek nowych skrzynek dla przedsiębiorców?

E- doręczenia w praktyce mają stanowić odpowiednik listu poleconego za potwierdzeniem odbioru. Zgodnie z przepisami prawa omawiane doręczenie w sferze prawnej wywoła skutki tożsame do przesyłki poleconej za potwierdzeniem odbioru. Kwestie dotyczące skrzynek elektronicznych oraz e- doręczeń uregulowane zostały w ustawie o doręczeniach elektronicznych. Przedmiotowa regulacja określa obowiązek zakładania tego typu skrzynek elektronicznych m.in. dla podmiotów niepublicznych wpisanych do KRS lub CEIDG. Ustawa przewiduje również różne terminy dla spełnienia wskazanego powyżej obowiązku opierając się na kryterium podmiotowym. Inny termin przewidziano dla organów państwowych, a przedsiębiorców zarejestrowanych w KRS czy CEIDG. Warto wskazać, że otrzymali oni nieco więcej czasu na spełnienie obowiązku niż podmioty publiczne czy profesjonalni pełnomocnicy. Zgodnie z przepisami przedsiębiorcy zarejestrowani w KRS przed 10 grudnia 2023 r. muszą założyć adres do e-doręczeń nie później niż do 10 marca 2024 r. Jeśli chodzi o podmioty, które zostaną nowo wpisane do KRS po 10 grudnia 2023r., to one automatycznie otrzymają adres do doręczeń elektronicznych (utworzą go wraz z innymi formalnościami). W zakresie jednoosobowych działalności gospodarczych, podmioty zarejestrowane w CEIDG przed 31 grudnia 2023 r. będą musiały spełnić obowiązek do 1 października 2026 r. Wszyscy przedsiębiorcy wpisani CEIDG od 1 stycznia 2024r. również automatycznie otrzymają adresy do doręczeń elektronicznych. Należy jednak w tym miejscu wskazać, że aktualizacja obowiązku wraz z końcową datą nie uniemożliwia starszym podmiotom wcześniejszego założenia skrzynki elektronicznej. Warto również wskazać, że przedsiębiorcy zagraniczni, którzy nie są wpisani do KRS, nie będą podlegać obowiązkowi skrzynki do e- doręczeń. Natomiast spółki, które  prowadzą działalność gospodarczą w Polsce i posiadają polski NIP uzyskają możliwość założenia stosownej skrzynki.

Skrzynka do e- doręczeń czy warto założyć wcześniej?

Przepisy regulujące wchodzące w życie e-doręczenia nie przewidują żadnych sankcji za niezałożenie w okresie przejściowym skrzynki elektronicznej. Warto jednak zaznaczyć, że wielu ekspertów wskazuje, że jej posiadanie, będzie korzystne i wygodne zarówno dla przedsiębiorców jak i organów państwowych, które już wcześniej zaczną się nią posługiwać. E- doręczenia przyśpieszą komunikacje z urzędami co pozwoli przedsiębiorcom na oszczędność czas. Dodatkowo zyskają oni  pewność bezpieczeństwa i wygodę w zakresie wysyłanej korespondencji. Organy administracji publicznej w łatwiejszy sposób będą mogły komunikować się z przedsiębiorcami i przesłać im stosowne pisma. Założenie skrzynki do e- doręczeń pozwoli podmiotom gospodarczym na szybsze załatwianie spraw i sprawniejsze przeprowadzenie postępowań administracyjnych. Dodatkową motywacją w założeniu adresu może być również wcześniejsza możliwość zapoznania się z systemem e- doręczeń. Im szybciej skrzynkę założymy, tym sprawniej przyzwyczaimy się do nowych procedur i nauczymy się z nich korzystać.

Jak wygląda procedura założenia skrzynki do e- doręczeń?

Założenie skrzynki do e- doręczeń będzie możliwe poprzez wykorzystanie publicznej usługi albo za pomocą usługi podmiotów komercyjnych. Jeśli zdecydujemy się na skorzystanie z pierwszej opcji to należy złożyć elektroniczny wniosek za pośrednictwem strony www.biznes.gov.pl. Następnie urząd sprawdzi wniosek, czy jest on kompletny i prawidłowy. W przypadku błędów bądź braków podmiot wezwie wnioskodawcę do uzupełnienia go w ciągu 7 dni roboczych. Jeśli wniosek zostanie przez urząd rozpatrzony pozytywnie, konieczne będzie aktywowanie skrzynki i adresu do e- doręczeń. Jeśli skrzynka zostanie aktywowana za pośrednictwem dostawcy publicznego to po aktywacji adres będzie automatycznie wpisany do bazy adresów elektronicznych. Natomiast w przypadku skorzystania z usług prywatnych pojawi się po stronie przedsiębiorcy dodatkowy obowiązek. W tym zakresie konieczne będzie złożenie wniosku o dodanie skrzynki do bazy adresów elektronicznych. Kiedy dojdzie do odpowiedniego wpisu to zrealizuje się obowiązek korzystania z e- doręczeń. Od tego momentu organy administracji publicznej będą doręczać przedsiębiorcom korespondencje wyłącznie w formie elektronicznej.

 

 

Lipcem 2022 roku podpis prezydenta uzyskała ustawa o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom. Zdecydowana większość przepisów weszła w ciągu 14 dni od ogłoszenia jej, z pewnymi jednak wyjątkami. Jednym z nich był art. 48 ustawy, który dotyczył zmian w kodeksie spółek handlowych. Regulacje w tym zakresie zaczęły obowiązywać dopiero 10 listopada bieżącego roku. Przedmiotowe przepisy wprowadziły w stosunku do spółek z ograniczoną odpowiedzialnością zakaz crowfundingu, który w świetle wcześniej działających zasad miał charakter w pełni legalny. Crowfunding udziałowy, w poprzednim stanie prawnym, należał do jednej z używanych form finansowania społecznościowego, który polegał na zyskiwaniu przez przedsiębiorcę działającego w formie spółki z o.o. określonej dotacji czy dofinansowania w ramach oferty publicznej od inwestorów prywatnych. Firmy w zamian za określone środki pieniężne emitowały udziały. Przedsiębiorcy uzyskane sumy przeznaczali na finansowanie różnego rodzaju projektów czy inwestycji Crowfunding z reguły odbywał się za pośrednictwem internetowych platform crowdfundingowych, które skierowane były do nieograniczonego kręgu adresatów. W związku z tym, warto zapoznać się ze wszelkimi zmianami, które zostały wprowadzone przez nową regulację.

Nowe zakazy i konsekwencje ich złamania

Nowe zakazy zostały uregulowane w art. 182 (1) k.s.h. oraz w art. 257 (1) k.s.h. Pierwszy z nich zakłada, że Oferta nabycia udziałów w spółce nie może być składana nieoznaczonemu adresatowi oraz Nabycie udziałów w spółce nie może być promowane przez kierowanie reklamy lub innej formy promocji do nieoznaczonego adresata. Można zatem stwierdzić, że wspomniane przepisy w sposób zupełny zakazują wcześniej stosowanych metod pozyskiwania inwestorów czy funduszy. Przedsiębiorcy w obecny stanie prawnym nie mogą zachęcać do nabycia istniejących ani nowych udziałów za pomocą reklam czy innych form promocji, które kieruje się do nieograniczonego kręgu adresatów. W tym zakresie należy podkreślić, że zakazem objęte zostały wszelkie czynności czy działania, które bezpośrednio lub pośrednio zmierzają do przekonania inwestora o podjęciu decyzji o wsparciu finansowym danego przedsięwzięcia. W praktyce oznacza to, że firmy przestaną organizować eventy, spotkania czy śniadania biznesowe. Należy podkreślić, że wspomniane zakazy znacząco ograniczą przedsiębiorców w zakresie finansowania i poszukiwania nowych grup inwestorów. Stwierdzić można, że w poprzednim stanie prawnym firmy posiadały dużo bogatszy wachlarz możliwości, a zdobycie brakujących środków pieniężnych dla danej inwestycji było zdecydowanie łatwiejszym zadaniem. Nieprzestrzeganie nowych zasad może wiązać się dla przedsiębiorców z poważnymi i dotkliwymi konsekwencjami. Zgodnie z art. 595 (1) oraz 595 (2) k.s.h., każdemu kto złamie przedmiotowe zakazy grozić będzie grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienie wolności do sześciu miesięcy. Należy stwierdzić, że ustawodawca ustanowił w zakresie nowych przepisów bardzo surowe sankcje, co w szczególności przejawia się w karze ograniczenia czy pozbawienia wolności. W związku z tym, próby łamania analizowanych zakazów mogą wiązać się dla danej firmy i osób w niej działających z bolesnymi i długofalowymi skutkami.

Jakie formy finansowania pozostają dostępne?

Pomimo wprowadzonych zakazów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nadal będą mogły skorzystać z pewnych form finansowania projektów czy przedsięwzięć. W tym zakresie należy wskazać emisję obligacji oraz zaciąganie pożyczek przy zastosowaniu finansowania społecznościowego.

Żaden z przedstawionych w artykule zakazów nie obejmuje swoim zakresem powyżej wspomnianych działań. Należy również wskazać, że nie pojawiają się na razie sygnały, które mogłyby sugerować jakiejś zmiany w przyszłości. W związku z tym przedsiębiorcy nadal będą mogli emitować obligacje zaciągać pożyczki przy zastosowaniu finansowaniu społecznościowego w celu uzyskania dodatkowych środków.

Podsumowanie

Podsumowując, z pewnością wprowadzone zakazy mają istotne znaczenie z punktu widzenia przedsiębiorców. Przedmiotowe przepisy zupełnie zmieniają sferę finansowania społecznościowego i pozyskiwania inwestorów prywatnych przez spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Nowe regulacje eliminują jedną z form działalności która we wcześniejszym staniem prawnym była powszechnie stosowana i legalna. Podmioty gospodarcze muszą dostosować się do zmian, które już nastąpiły i definitywnie skończyć z crowfundingiem udziałowym. Firmy muszą zmienić wcześniej stosowane metody i korzystać z dostępnych oraz legalnych na gruncie obowiązujących przepisów form finansowania społecznościowego.

W spółkach pomiędzy jej udziałowcami na tle odmiennych zdań, wzajemnej niechęci czy spraw natury majątkowej może dochodzić do różnego rodzaju sporów, które negatywnie wpływają na rozwój i działalność firmy. Pojawiają się również sytuacje, kiedy to jeden ze wspólników działa w sposób niekorzystny dla interesów spółki i stosunków w niej panujących. Czasami jedynym wyjściem z tak powstałego impasu okazuje się być wyłączenie niesfornego wspólnika, z którym toczony jest przedmiotowy spór. Instytucja wyłączenia uregulowana została w Kodeksie Spółek Handlowych w art. 266. Omawiana procedura pozwala poprzez decyzję sądu, wykluczyć niesfornego udziałowca i w dłuższej perspektywie przywrócić sprawne i skuteczne działanie w obrębie firmy. Przedmiotowa procedura ma przede wszystkim na celu ochronę interesów spółki, stosunków w niej panujących, a także wygaszanie narastających pomiędzy udziałowcami konfliktów. W związku z tym w bieżącym artykule przedstawimy Państwu na czym polega procedura wyłączenia danego wspólnika ze spółki tj. kto może taką procedurą uruchomić, z jakich przyczyn można wspólnika wyłączyć oraz jakie będą konsekwencje takiego wyłączenia.

Kto i na jakiej podstawie może żądać wyłączenia wspólnika?

Przepisy regulujące instytucje wyłączenia wspólnika mają charakter bezwzględnie obowiązujący, oznacza to, że procedura ta nie może zostać wyłączona w umowie spółki, a także jej tryb czy przesłanki nie mogą zostać określone w sposób odmienny. Zgodnie z art. 266 par. 1 k.s.h. żądanie wyłączenia niesfornego wspólnika zgłaszają pozostali wspólnicy jeżeli reprezentują więcej niż połowę kapitału zakładowego. Oznacza to, że w tej sytuacji przeciwko danej osobie muszą wystąpić wszyscy pozostali jej członkowie Paragraf 2 omawianego przepisu daje w tym zakresie możliwość pewnej modyfikacji. Umowa spółki może określać mniejszą liczbę wspólników, którzy mogą żądanie zgłosić, jeśli posiadają więcej niż połowę kapitału zakładowego. W takiej sytuacji pozwani zostają pozostali wspólnicy. Warto wskazać, że przedmiotowe żądnie wspólników jest w praktyce pozwem składanym do sądu, w którym zawarte zostaje żądanie dotyczące wyłączenia konkretnego wspólnika lub wspólników ze spółki. Przepis art. 266 par. 1 k.s.h. stanowi, że sąd może wyłączyć danego wspólnika z powodu ważnych przyczyn, które go dotyczą. W orzecznictwie oraz doktrynie wskazuje się, że do podstaw uzasadniających wyłączenie ze spółki należy działalność konkurencyjna, uporczywe i nieusprawiedliwione niestawiennictwo wspólnika na zgromadzeniach, niemożność bezkonfliktowego współdziałania ze wspólnikiem czy utrata zaufania. Przyczyna, która przemawia za wyłączeniem musi dotyczyć danego udziałowca, oznacza to, że musi być ona związana z jego strefą osobistą lub majątkową. W tym miejscu należy również zaznaczyć, iż wina wspólnika nie będzie relewantna, aby stwierdzić czy zachodzą przesłanki wyłączenia. Warto również wskazać, że umowa spółki, celem doprecyzowania procedury może zawierać przykładowy katalog ważnych przyczyn dotyczących wspólnika, stanowiących podstawę wyłączenia.

Procedura i skutki wyłączenia wspólnika ze spółki

Sprawa o wyłączenie wspólnika ze spółki z o.o., jest sprawą o prawa majątkowe. Toczy się ona w postępowaniu procesowym, a decyzja sądu zapada w formie wyroku. Zgodnie z art. 40 k.p.c. sądem właściwym miejscowo będzie sąd według siedziby spółki. Warto wskazać, że przez całe toczące się postępowanie sądowe pozwany wspólnik zachowuje prawa udziałowe. Jednak na gruncie art. 268 k.s.h. istnieje możliwość zawieszenia jego praw udziałowych jeśli wystąpią ważne ku temu powody. W sytuacji kiedy zapadnie wyrok sądu o wyłączeniu danego wspólnika, aby stał się on skuteczny zgodnie z art. 266 par. 3 k.s.h., jego udziały muszą zostać przejęte przez innych udziałowców lub osoby trzecie. Cenę nabycia zgodnie z przepisami ustala sąd w oparciu o rzeczywistą wartość udziałów w dniu doręczenia pozwu. Zgodnie z art. 267 par. 1 k.s.h. sąd wyznacza dla pozostałych wspólników termin,  w którym to dojść ma do zapłaty odpowiedniej kwoty na rzecz wyłączonego wspólnika za przejmowane od niego udziały. Jeśli nie dojdzie do zapłaty wskazanej przez sąd kwoty w terminie, to orzeczenie sądu o wyłączeniu wspólnika staje się bezskuteczne. Bezskutecznie wyłączony wspólnik ma prawo domagać się od pozostałych naprawienia wyrządzonej mu szkody. Zatem ważne jest, aby po korzystnym orzeczeniu sądu w odpowiednim terminie spełnić obowiązki związane z przejęciem od wyłączonego wspólnika udziałów i zapłatą mu wskazanej przez sąd kwoty. Jeśli wszelkie procedury związane z zapłatą za przejęte udziały zostaną przeprowadzone prawidłowo, to wspólnika uznaje się za wyłączonego już od dnia doręczenia mu pozwu. Warto jednak wskazać, że nie wpływa to na ważność czynności, w których brał udział, które zostały podjęte już po doręczeniu mu pozwu.

Podsumowanie

Podsumowując, instytucja wyłączenia ze spółki z o.o. może stanowić koło ratunkowe w sytuacjach narastających konfliktów pomiędzy wspólnikami czy negatywnego względem spółki działania jednego z nich. Pozwala ona na sądowe wyłączenie niesfornego wspólnika z firmy, które z kolei może pozwolić na szybkie zażegnanie konfliktu wewnątrz spółki czy po prostu pozbycie się działającego w sposób niekorzystny dla spółki udziałowca. Instytucja ta ma przede wszystkim na celu chronić spółkę, jej strukturę i stosunki jakie w niej panują. Jednocześnie należy wskazać, że regulacje dotyczące tej instytucji pozwalają na uczciwie wyłączenie danego wspólnika, gdyż przepisy zapewniają danemu udziałowcowi odzyskanie odpowiedniej sumy pieniężnej za przejmowane od niego udziały. Dodatkowo cała procedura poddana została odpowiedniej kontroli sądu. W razie wątpliwości dotyczących konstrukcji pozwu lub pozostałych elementów procedury, warto skorzystać z profesjonalnej porady prawnej.

W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością walne zgromadzenie wspólników podejmuje w formie uchwał decyzje w wielu istotnych z punktu widzenia działalności spółki oraz udziałowców kwestiach. Działalność organu reprezentującego właścicieli powinna być co do zasady nastawiona na interes spółki oraz jego członków. W związku z tym uchwały podejmowane przez zgromadzenie wspólników z założenia powinny być pozytywne dla rozwoju spółki, zgodne z prawem i nie naruszać dobrych obyczajów panujących w szeroko rozumianym obrocie, a także nie godzić w interesy wspólników. Jednak pomimo tego w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, jej właściciele nie zawsze są zgodni we wszystkich kwestiach dotyczących działalności firmy. Na tle podejmowanych rozstrzygnięć pomiędzy udziałowcami może dochodzić do różnego rodzaju konfliktów. Dodatkowo w tym zakresie pojawiają się również udziałowcy mniejszościowi, którzy w procesie decyzyjnym mogą zostać zdominowani przez większość, która nie zawsze będzie działa z korzyścią dla nich. Pomijając konflikty niektórzy wspólnicy w wyniku zróżnicowanych pobudek mogą również chcieć przykładowo podejmować decyzje niezgodne z interesem spółki, naruszające interesy innych wspólników czy sprzeczne z przepisami prawa. W związku z tym, w wyniku konfliktów, chęci obejścia przepisów prawa lub podejmowania działań bezprawnych może dochodzić do uchwał, które ogólnie rzec ujmując niezgodne będą z założeniami Kodeksu Spółek Handlowych. Jednak przepisy dają wspólnikom oraz innym członkom organów spółki narzędzia, które pozwolą zaskarżyć tego typu uchwały i usunąć je z obrotu. Zatem w bieżącym artykule przedstawimy Państwu jak działa mechanizm zaskarżania uchwał tj. kiedy uchwały mogą zostać zaskarżone, kto może je zaskarżyć, jakie skutki wywoła zaskarżenie oraz jak wyglądają najważniejsze elementy tego typu postępowania.

Kto może zaskarżyć uchwały?

Katalog osób uprawnionych do zaskarżenia uchwał Zgromadzenia Wspólników określa art. 250 k.s.h. Osobami uprawnionymi do zaskarżenia uchwały są przede wszystkim wspólnicy spółki. Warto jednak wskazać, że ich legitymacja nie ma charakteru nieograniczonego, gdyż przepisy wyraźnie wskazują w jakich okolicznościach mogą oni sprzeciwić się podjętej uchwale. Po pierwsze zaskarżyć uchwałę z automatu może wspólnik, który wziął udział w zgromadzeniu wspólników, a w trakcie głosowania zagłosował przeciwko danej uchwale oraz zażądał odnotowania tego w protokole zgromadzenia. Kolejnym przypadkiem, kiedy wspólnik może zaskarżyć jest sytuacja kiedy w sposób bezzasadny został on niedopuszczony do udziału w zgromadzeniu wspólników. Do wniesienia skargi przeciwko uchwale uprawniony jest również udziałowiec, który nie był obecny na zgromadzeniu wspólników w przypadku jego wadliwego zwołania lub kiedy doszło do podjęcia uchwały nieobjętej porządkiem obrad. Jeśli doszło do pisemnego głosowania wspólnik może wnieść skargę przeciwko uchwale jeśli został pominięty w głosowaniu lub głosował przeciwko uchwale i po otrzymaniu wiadomości o uchwale w terminie dwóch tygodni zgłosił sprzeciw. Oprócz wspólników, uchwałom mogą sprzeciwiać się również inne organy spółki takie jak zarząd, komisja rewizyjna czy rada nadzorcza oraz ich członkowie.

Przesłanki oraz skutki wniesienia skargi na uchwałę

Kodeks spółek handlowych określa katalog przesłanek na podstawie, których może dojść zaskarżenia uchwały zgromadzenia wspólników. W tym miejscu należy rozróżnić dwie osobne sytuacje i powództwa jakie mogą zostać wniesione przeciwko przedmiotowej uchwale. Uchwała zgromadzenia wspólników na podstawie wniesionej skargi uprawnionego podmiotu może zostać uchylona lub może zostać stwierdzona jej nieważność. Zgodnie z art. 249 k.s.h. może zostać uchylona w drodze wytoczonego powództwa jeśli jest ona sprzeczna z umową spółki, dobrymi obyczajami, godzi w interesy spółki albo ma na celu pokrzywdzenie wspólników. Jeśli z kolei uchwała jest sprzeczna z przepisami prawa, zgodnie z art. 252 k.s.h. to dojdzie do wniesienia powództwa o stwierdzenie jej nieważności. Przepisy Kodeksu Spółek Handlowych oprócz przesłanek na podstawie, których można daną uchwałę zaskarżyć, w art. 254, wskazuje skutki jakie skutki wywołuje wyrok uchylający uchwałę. Zatem należy sprecyzować, że zgodnie z §1. ,,Prawomocny wyrok uchylający uchwałę ma moc obowiązującą w stosunkach między spółką a wszystkimi wspólnikami oraz w stosunkach między spółką a członkami organów spółki.’’ oraz ,,§ 2. W przypadkach gdy ważność czynności dokonanej przez spółkę jest zależna od uchwały zgromadzenia wspólników, uchylenie takiej uchwały nie ma skutku wobec osób trzecich działających w dobrej wierze.’’ Zgodnie z §4 omawianego przepisu te sam skutki występują w przypadku wyroku, który zapadł w wyniku powództwa o stwierdzenie nieważności.  W razie wątpliwości dotyczącej tego czy w konkretnej sytuacji powinno zostać wniesione powództwo o uchylenie czy o stwierdzenie nieważności uchwały, a także kwestii skutków poszczególnych powództwo można zwrócić się do kancelarii radcy prawnego po profesjonalną poradę w tym zakresie.

Najważniejsze elementy postępowania

W tym miejscu warto omówić najważniejsze kwestie związane już z samym postępowanie w zakresie zaskarżania uchwał. Powództwo o uchylenie powinno zostać wniesione w terminie miesiąca od dnia powzięcia informacji na temat uchwały, nie później jednak niż w ciągu 6 miesięcy. Jeśli chodzi o stwierdzenie nieważności, prawo do wniesienia powództwa w tym zakresie wygasa w ciągu 6 miesięcy od powzięcia o niej informacji, jednak nie później niż w ciągu 3 lat. Pozew wniesiony w tym zakresie powinien zawierać wszelkie podstawowe wymogi formalne, które wskazane zostały w przepisach kodeksu postępowania cywilnego. Należy pamiętać, o tym, że w sposób odpowiedni i pełny muszą zostać przedstawione okoliczności uzasadniające stwierdzenie nieważności uchwały lub jej uchylenie. W związku z tym w razie wątpliwości dotyczących treści pozwu i argumentacji w nim zawartej warto zwrócić się po pomoc do radcy prawnego, który w sposób profesjonalny przygotuje pismo procesowe w tym zakresie. Zgodnie z art. 253 k.s.h. spółkę w przedmiotowym sporze reprezentować będzie zarząd lub specjalny pełnomocnik, jeśli został w tym celu do tego powołany. Prawomocny wyrok uchylający lub stwierdzający nieważność powinien zostać przez w terminie 7 dni zgłoszony przez zarząd do sądu rejestrowego.

Podsumowanie

Podsumowując procedura zaskarżania uchwał zgromadzenia wspólników w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jest istotnym mechanizmem, przeciwdziałającym szeroko rozumianym nieprawidłowością w firmie. Pozwy przeciwko uchwałom pozwalają wspólnikom mniejszościowym posiadać realny wpływ na sprawy spółki, a ponadto dają im możliwość chronić w ramach niej własne interesy. Dodatkowo pozwy przeciwko uchwałom usuwają z obrotu prawnego decyzje zgromadzenia wspólników, które niezgodne są z przepisami obowiązującego prawa lub mają na celu je obejść, a także takie, które godzą w interesy spółki, jej wspólników czy naruszają postanowienia umowy spółki. Warto również wskazać, że procedura zaskarżania uchwał daje również innym organom spółki takim jak zarząd, rada nadzorcza czy komisja rewizyjna, narzędzie kontroli decyzji podejmowany przez wspólników na ścieżce sądowej. Zatem zaskarżanie uchwał Zgromadzenia Wspólników jest ważnym mechanizmem w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, którego znajomość i świadomość może okazać się bardzo przydatna, zarówno w przypadku wspólników jak i członków innych organów, którzy posiadają legitymację do zaskarżania uchwał.

Osoby, które decydują się na wejście w strukturę spółki z ograniczoną odpowiedzialnością często zadają sobie pytanie, czy warto posiadać w spółce prokurenta, zastanawiają się jakie korzyści może przynieść im ustanowienie takiego pełnomocnika, jakie ryzyka mogą się z tym wiązać oraz czy i ewentualnie jakie koszty będą musieli ponieść wraz z podjętą przez nich decyzją. Każdy kto myśli nad posiadaniem tej szczególnej formy pełnomocnictwa w swojej firmie, powinien zaznajomić się z tym kim dokładnie jest prokurent, jakie rodzaje prokury występują, czym taki prokurent może się w spółce zajmować oraz w jaki sposób prawidłowo i zgodnie z literą prawa ustanowić takiego pełnomocnika. Zdobycie wiedzy na temat wskazanych powyżej kwestii pozwoli podjąć najkorzystniejszą dla konkretnej spółki decyzje oraz umożliwi przeprowadzenie całej procedury we właściwy sposób. Dzięki elementarnym informacjom na temat tego rodzaju pełnomocnictwa osoby działające w spółce będą mogły w pełni wykorzystać możliwości jakie stwarza im posiadanie prokurenta. Dodatkowo należy wskazać, że znajomość podstawowej wiedzy na temat osoby prokurenta oraz jego roli w spółce umożliwi uniknięcie nieporozumień oraz nieprawidłowości w zakresie jego działalności, już po jego ustanowieniu. W bieżącym artykule przedstawimy Państwu najważniejsze informacje na temat tego szczególnego rodzaju pełnomocnictwa, wskażemy korzyści i ewentualne wady tego typu rozwiązania, a także zaznajomimy z podstawowymi elementami procedury.

Kim jest prokurent i jakie występują rodzaje prokury?

Prokura jako instytucja prawna została uregulowana w rozdziale III Kodeksu Cywilnego, a dokładnie w art. 109¹ §  1., który wskazuje, że ,,Prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.’’. Zatem jak wskazuje przepis prokurent jest szczególnym rodzajem pełnomocnika, a precyzyjnie rzecz ujmując jest on pełnomocnikiem handlowym, który może zostać ustanowiony tylko i wyłącznie przez przedsiębiorcę, który wpisany został do CEIDG lub KRS. Kodeks Cywilny wyróżnia trzy rodzaje prokury tj.: samoistną, łączną oraz mieszaną. W przypadku pierwszej z nich pełnomocnictwo udzielane jest tylko jednej osobie, która uprawniona jest do samodzielnego działania w ustalonym zakresie. Prokura łączna zakłada ustanowienie więcej niż jednego prokurenta, jeden z nich może działać jedynie z pozostałymi. Natomiast prokura mieszana inaczej zwana niewłaściwą polega na wspólnym działaniu prokurenta wraz z innym członkiem zarządu. Oprócz tego art. 109⁵ k.c. wyróżnia jeszcze jeden rodzaj prokury  tzw. prokurę oddziałową. W tym przypadku prokurent działa jedynie w zakresie spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa.

Jaki zakres kompetencji posiada prokurent w spółce?

Analizując przepisy można stwierdzić, że prokurent ma szeroki wachlarz uprawnień oraz kompetencji w zakresie reprezentowania spółki na zewnątrz, gdyż jeśli przy jego ustanowieniu nie ustalimy dla niego żadnych ograniczeń to będzie on mógł reprezentować spółkę samodzielnie, nawet w sytuacjach gdzie czasami ograniczenia doznają członkowie zarządu. Zgodnie z art. 109¹ §  1. k.c. prokurent umocowany jest do czynności sądowych oraz pozasądowych, które związane są z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Oznacza to, że może on przykładowo zawierać umowy w imieniu spółki, zaciągać zobowiązania, reprezentować spółkę przed urzędami, klientami oraz sądami czy zatrudniać pracowników. Jednak zakres jego uprawnień został również przez przepisy praw ograniczony, nie może on udzielać prokury i pełnomocnictwa ogólnego, dokonać zbycia przedsiębiorstwa i nieruchomości należącej do przedsiębiorstwa, oddać przedsiębiorstwa do czasowego korzystania, obciążyć nieruchomości należącej do przedsiębiorstwa. Zatem można stwierdzić, że prokurent rzeczywiście może szeroko działać w imieniu spółki, ale nie jest on nieograniczony. Istnieje jednak możliwość, aby przy ustanowieniu prokurenta inaczej ukształtować zakres jego działania niż wynika to wprost z przepisów. W związku z tym jeśli zastanawiamy się nad ustanowieniem prokurenta i chcielibyśmy inaczej określić zakres jego uprawnień albo nie jesteśmy pewność czy dana czynność wchodzi w wachlarz kompetencji, warto udać się do kancelarii prawnej po poradę, aby w jak najlepszy sposób ukształtować pełnomocnictwo.

Jak ustanowić prokurenta?

Zgodnie z art. 109² k.c. prokura pod rygorem nieważności musi zostać udzielona na piśmie. Z treści dokumentu na podstawie, którego udzielamy prokury musi wyraźnie wynikać umocowanie dla danej osoby do reprezentowania konkretnego podmiotu. Dodatkowo należy wskazać, że w przypadku prokurenta w sp. z o.o. zgodnie z przepisami k.s.h. art. 208 §  6. zgoda musi zostać wyrażona przez wszystkich członków zarządu. Na umocowanie musi również zgodzić się osoba, której pełnomocnictwo jest udzielane. Prokurentem może zostać jedynie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Należy również pamiętać, że roli prokurenta nie można łączyć z funkcją członka zarządu.. Kiedy już w sposób prawidłowy dojdzie do udzielenia prokury, musi ona zostać wpisana do CEIDG lub KRS. Warto jednak zaważyć, że SN w wyroku o sygnaturze akt II CH 120/05 z dnia 20 października 2005 roku wskazał, że prokura pomimo jej nieujawnienia w odpowiednim rejestrze jest ważna. Co istotne z punktu widzenia przedsiębiorców prokura może zostać odwołana w każdym czasie przez osoby do tego upoważnione. Dodatkowo wygasa ona wraz ze śmiercią prokurenta, wykreśleniem podmiotu z CEIDG lub KRS, a także w przypadku otwarcia likwidacji. Odwołanie lub wygaśnięcie prokury również musi zostać ujawnione w odpowiednim rejestrze.

Podsumowanie

Podsumowując, można stwierdzić, że prokurent może być przydatną osobą w spółce, gdyż w szerokim zakresie może on na zewnątrz reprezentować spółkę bez konieczności angażowania w swoją działalność członków zarządów. Takie rozwiązanie pozwoli odciążyć organ zarządzający w zakresie kierowania spółką i da możliwość na poświęcenie większej ilości czasu na kwestie wewnętrzne. Można stwierdzić również wskazać, że rozszerzamy zakres osób, które mogą działać w imieniu spółki bez konieczności powiększania zarządu. Dodatkowo dzięki działalności prokurenta spółka może zyskać lepszą organizacje. Prokura pozwoli ułatwić i przyśpieszyć podejmowanie określonych czynności na rzecz firmy. Kolejną korzyścią ustanowienia prokurenta jest łatwość w jego ewentualnym odwołaniu, ponieważ jest to możliwe w każdym czasie przez uprawnione podmioty. Jeśli chodzi o zakres wad działalności takiego pełnomocnika to warto wskazać tutaj jego ograniczoną odpowiedzialność karną oraz cywilną czy brak odpowiedzialności za zobowiązania spółki własnym majątkiem. W związku z tym trzeba podkreślić, że pomimo dużych uprawnień dla prokurenta jego odpowiedzialność za podejmowane działania jest dość wąska. W tym miejscu należy wskazać, że w wyniku tego prokurent może wykonywać określone działania z mniejszą starannością niż członek zarządu, którego odpowiedzialność jest zdecydowanie szersza. Zatem posiadanie prokurenta może być dla spółki korzystnym rozwiązaniem, jednak należy pamiętać, aby na prokurenta została wybrana właściwa osoba, która w sposób odpowiedzialny będzie działać na korzyść spółki.

Już 15 września bieżącego roku wejdzie w życie nowelizacja Kodeksu Spółek Handlowych oraz niektórych innych ustaw. Nowela ma przede wszystkim na celu implementacje do polskiego systemu  dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2121 z  27 listopada 2019 r. zmieniającej dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek. Nowe przepisy wprowadzą zmienione zasady dotyczące transgranicznych przekształceń podmiotów gospodarczych. Oprócz zmian w zakresie transgranicznych operacji, nowelizacja wprowadza również nowe zasady dotyczące krajowych transformacji. Rozwiązanie to ma przede wszystkim na celu zapobiec zjawisku dyskryminacji polskich podmiotów uczestniczących w tych procesach względem podmiotów w wymiarze transgranicznym. Oprócz zmian w zakresie Kodeksu Spółek Handlowych, nowela wprowadza także nowości w dziesięciu innych ustawach, w tym ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym, ustawie Ordynacja Podatkowa oraz w ustawie z o Nadzorze nad Rynkiem Finansowym. W bieżącym artykule skupimy się przede wszystkim na nowych rozwiązaniach w zakresie transgranicznych oraz krajowych przekształceń, łączeń czy podziałów spółek, które znajdą się w Kodeksie Spółek Handlowych oraz praw i obowiązków organów i pracowników spółki powstałej w wyniku transgranicznego przekształcenia, połączenia lub podziału spółek.

Najważniejsze zmiany w KSH

Nowelizacja wprowadzi nowe rozwiązania szczególnie w zakresie zdolności spółki do łączenia się, podziału czy przekształcenia. W tym zakresie przede wszystkim należy wymienić:

• zrównanie w zakresie reorganizacji zarówno krajowej, jak i transgranicznej statusu spółki komandytowo-akcyjnej i spółki kapitałowej;
• przyznanie spółce komandytowo-akcyjnej pełnej zdolności łączeniowej oraz podziałowej;
• przyznanie szerszej możliwości łączenia spółkom osobowym;
• możliwość podziału transgranicznego i przekształcenia transgranicznego spółki kapitałowej i spółki komandytowo-akcyjnej;
• nowe rodzaje operacji transgranicznych, w tym m.in. nowy typ krajowego podziału częściowego spółki (podział przez wyodrębnienie) oraz nieznany wcześniej uproszczony typ łączenia krajowego oraz transgranicznego (połączenie przez przejęcie);
• wprowadzenie norm kolizyjnych w przypadku operacji transgranicznych;
• doprecyzowanie treści planu przekształcenia w wyniku operacji transgranicznej oraz sprawozdania zarządu spółki zawierającego uzasadnienie podjętej operacji, w szczególności konieczność umieszczenia w planie informacji dotyczących zasad podziału składników majątku spółki dzielonej, które nie zostały ujęte w planie podziału transgranicznego, a w konsekwencji zasad odpowiedzialności za zobowiązania spółki dzielonej;
• wprowadzenie dwutorowego systemu kontroli legalności przekształceń min. poprzez włączenie w proces wydawania zaświadczenia o zgodności z prawem operacji transgranicznej wydawanego przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej. Dodatkowo kontrola będzie dokonywana również przez organy państwa członkowskiego właściwego dla spółki powstałej w wyniku przekształcenia, połączenia lub podziału transgranicznego;
• określenie zasad odpowiedzialności biegłego w przypadku przekształcenia transgranicznego oraz zakaz unieważniania operacji transgranicznych.

 

Jakie korzyści dla pracowników spółki powstałej w wyniku transgranicznego przekształcenia?

W dniu 26 maja bieżącego roku została podpisana ustawa, która określa formy uczestnictwa pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego przekształcenia, połączenia lub podziału spółek. Dodatkowo nowa regulacja wskazuje prawa i obowiązki pracowników oraz organów spółki podlegającej transgranicznemu przekształceniu, połączeniu lub podziałowi. Akt wejdzie w życie 15 września. Ustawa również tak jak nowelizacja Kodeksu Spółek Handlowych implementuje przede wszystkim do rodzimego porządku prawnego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2121 z  27 listopada 2019 r. Przepisy przewidują trzy rodzaje praw jako możliwe formy uczestnictwa pracowników w spółce, która powstała w wyniku transgranicznych procesów:

1. Po pierwsze pracownicy uzyskają prawo do wyznaczenia lub wyboru określonej liczby członków rady nadzorczej albo rady dyrektorów.
2. Jako kolejną formę uczestnictwa ustawa wskazuje prawo do rekomendowania członków rady nadzorczej albo rady dyrektorów.
3. Pracownicy uzyskają również możliwość zgłoszenia sprzeciwu wobec wyboru niektórych członków rady nadzorczej lub rady dyrektorów.

Ponadto ustawa zakłada, że realizowanie uprawnień  do uczestnictwa będzie możliwe poprzez dwa różne modele. Pierwszy z nich przewiduje powstanie tzw.: zespołu negocjacyjnego, który stanie się reprezentacją strony pracowniczej. W ramach tego modelu zanim dojdzie do procesów transgranicznych przeprowadzone zostaną negocjacje. Ustawa przewiduje, że wynikiem rozmów ma być zawarcie porozumienia pomiędzy zespołem negocjacyjnym, a właściwymi organami spółki. Wypracowany konsensus określi formę wybranego uczestnictwa. Drugi model zakłada zastosowanie tzw.: zasad standardowych. W tym wariancie sytuacyjnym forma  uczestnictwa będzie realizowana już po przeprowadzeniu transgranicznych przekształceń. Oznacza to, że nie dojdzie do powołania zespołu negocjacyjnego, gdyż w tym przypadku właściwe organy spółki podejmą uchwałę w zakresie zastosowania zasad standardowych. Model ten zakłada, że cały proces zostanie przeprowadzony przy udziale zespołu przedstawicielskiego i na zasadach wprost wynikających z ustawy.

Podsumowanie

Opisywane zmiany wejdą w życie już 15 września. Nowości będą miały duże znaczenie dla podmiotów gospodarczych planujących lub rozważających przekształcenia transgraniczne czy krajowe, a także dla pracowników spółek uczestniczących w tych procesach. Nowelizacja Kodeksu Spółek Handlowych powiększy możliwości przeprowadzenia poszczególnych transformacji wprowadzając nowe typy operacji oraz rozszerzając zdolności łączeniowe oraz podziałowe dla niektórych spółek. Oprócz nowych możliwości, regulacja wprowadzi także pewne dodatkowe obowiązki dla organów spółki oraz dwutorowy system kontroli legalności oraz prawidłowości poszczególnych przekształceń. Druga z omawianych ustaw dotycząca form uczestnictwa pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego przekształcenia, połączenia lub podział, również ma kapitalne znaczenie dla podmiotów w obrocie gospodarczym oraz ich pracowników. Spółki powinny dokładnie zapoznać się z regulacją, aby orientować się w jaki sposób pracownicy w omawianych procesach mają prawo uczestniczyć oraz jakie procedury w tym zakresie muszą zostać przeprowadzone. Ponadto pracujący także muszą zapoznać się z nadchodzącymi zmianami, aby być w pełni świadomymi swoich praw i obowiązków.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Zarząd jest jednym z organów spółki, który prowadzi sprawy spółki oraz reprezentuje ją na zewnątrz. Bazując na regulacjach dotyczących spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, zgodnie z przepisami Kodeksu Spółek Handlowych jego członkowie mogą zostać wybrani spośród wspólników, a także spoza ich grona. W art. 201 par. 4 k.s.h. wskazano, że członkowie powoływani są uchwałą zgromadzenia wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Osoby powołane do organu mogą wykonywać swoją funkcje w oparciu o umowę o pracę, akt powołania, umowę o zarządzanie czy kontakt menadżerski. Przepisy milczą jednak na temat wynagrodzenia dla podmiotów zasiadających w zarządzie.  Przyjmuje się, że takie wynagrodzenie może zostać przyznane, jednak nie jest to obligatoryjne. Zatem w obrocie gospodarczym możemy zauważyć różne warianty sytuacyjne. W niektórych spółkach osobami zasiadającymi w zarządzie są jedynie wspólnicy, którzy swoje obowiązki wykonują w sposób nieodpłatny, w innych podmiotem zarządzają osoby z zewnątrz otrzymując za to stosowne wynagrodzenie. Zdarzają się również sytuacje, w których w danym organie zasiadają wspólnicy jak i osoby spoza struktury spółki, które swoje obowiązki pełnią w sposób nieodpłatny. W bieżącym artykule chcieliśmy przede wszystkim przybliżyć tematykę nieodpłatnych świadczeń ze strony członków zarządu oraz ich skutków na gruncie przepisów podatkowych.

Nieodpłatne świadczenie na gruncie ustawy o CIT

Na gruncie art. 7 ust.1 ustawy o CIT ,,przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód stanowiący sumę dochodu osiągniętego z zysków kapitałowych oraz dochodu osiągniętego z innych źródeł przychodów. W przypadkach, o których mowa w art. 21, art. 22 i art. 24b, przedmiotem opodatkowania jest przychód”. Przepisy zawierają otwarty katalog zdarzeń, które podlegają opodatkowaniu na podstawie omawianych regulacji. Do katalogu tego zgodnie z art. 12 ust.1 pkt 2  ustawy o CIT można zaliczyć ,,wartość otrzymanych rzeczy lub praw, a także wartość innych świadczeń w naturze, w tym wartość rzeczy i praw otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń”. W przepisach ustawy o CIT nie znajdziemy jednak definicji nieodpłatnego świadczenia. Regulacja wskazuje jedynie w jaki sposób powinno się ustalać wartość tego typu świadczeń. W związku z brakiem definicji, doktryna i fiskus określiły cechy jakie powinno spełniać omawiane świadczenie. Tutaj podążając za opracowaniem Radosława Kowalskiego, wskazuje się, że nieodpłatne świadczenie występuje w sytuacji kiedy na podmiocie, który je uzyskuje nie ciąży obowiązek spełnienia świadczenia wzajemnego oraz kiedy jedna strona otrzymuje przysporzenie kosztem drugiej strony. Przysporzenie rozumiane w ten sposób nie będzie miało miejsca jeśli podmiot, który wykonuje świadczenie otrzyma za nie jakąś korzyść w przyszłości. Podsumowując zatem przedmiotowe świadczenie zaistnieje jeśli podatnik uzyska pewną korzyść majątkową, która nie będzie skutkowała koniecznością poniesienia wydatku, powstaniem kosztu, obowiązkiem zapłaty wynagrodzenia czy wydaniem innego ekwiwalentu. Zatem podstawową cechą nieodpłatności jest brak obowiązku spełnienia świadczenia wzajemnego przez otrzymującego świadczenie.

Nieodpłatne świadczenie członka zarządu niebędącego wspólnikiem, a skutki podatkowe

Wskazując skutki jakie wystąpią na gruncie ustawy o CIT w związku z wykonywaniem przez członka zarządu swoich obowiązków w sposób nieodpłatny należy przeanalizować dwa warianty sytuacyjne. Weźmy pod lupę pierwszy przypadek, w którym świadczenie wykonywane jest bez wynagrodzenia przez osobę, która nie jest wspólnikiem spółki. W takim przypadku biorąc pod uwagę orzecznictwo sądów administracyjnych oraz liczne interpretacje podatkowe należy przyjąć, że po stronie spółki dochodzi do przysporzenia. Zatem osoba zasiadająca w zarządzie wykonuje swoje obowiązki w sposób nieodpłatny, a druga strona nie jest zobowiązana do spełnienia żadnych świadczeń wzajemnych. W związku z tym w tym wariancie sytuacyjnym nieodpłatne świadczenie członka spowoduje przychód po stronie spółki, od którego konieczne będzie odprowadzenie stosownego podatku.

Nieodpłatne świadczenie członka zarządu – wspólnika, a skutki podatkowe

Przeanalizujmy teraz przypadek, w którym osobą zasiadająca w organie jest wspólnik spółki i wykonuje on swoje obowiązki nieodpłatnie. W ostatnim czasie w tym zakresie pojawiło się kilka korzystnych dla udziałowców oraz akcjonariuszy interpretacji podatkowych. Aktualnie organ podatkowy wskazuje, że wykonywanie funkcji członka zarządu bezpłatnie przez wspólnika spółki  nie stanowi dla niej przysporzenia na gruncie ustawy o CIT. Stanowisko to uzasadniane tym, że  przykładowo udziałowiec zasiadający równocześnie w zarządzie oczekuje, że w zamian za wykonywane przez siebie obowiązki jako właściciel otrzyma w przyszłości odpowiednią korzyść majątkową. Wskazuje się również, że taki wspólnik posiada w spółce określone prawa majątkowe takie jak min.: prawo do dywidendy czy prawo do otrzymania części majtku spółki likwidowanej. W interpretacjach podkreśla się, że w tej sytuacji szczególnie istotnym elementem jest czynnik zarządczy, który leży po stronie udziałowca zasiadającego w zarządzie. W założeniu wspólnik, który jest członkiem zarządu wykonuje swoje obowiązki ze starannością, oczekując, że przyniesie to w przyszłości  efekt w postaci określonych korzyści majątkowych. Analizując przedstawioną sytuację w ten sposób organy wskazują, że wypełnianie roli zarządzającego bez wynagrodzenia oraz zasiadanie w organie  przez wspólnika nie spowoduje powstania przychodu po stronie spółki.

Obecnie trwają prace nad ustaleniem nowej stawki minimalnej za pracę na 2024 roku. Rząd chce wprowadzić zmiany i podwyższyć aktualną wysokość wynagrodzenia rozporządzeniem Rady Ministrów, którego autorem jest ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej. Teraz projekt trafił do konsultacji publicznych oraz uzgodnień między resortowych. Rada Ministrów chcę, aby minimalna stawka za prace oraz godzinowa została w następnym roku podwyższona dwa razy. Pierwszy wzrost planowany jest od 1 stycznia 2024 roku, a kolejny pół roku później tj.: od 1 lipca. W związku  z tym pracodawcy muszą przygotować się w następnym na dwie podwyżki dla pracowników., którzy zarabiają najniższą krajową  Teraz wszystkie ministerstwa w terminie 7 dni od otrzymania projektu mają możliwość składania swoich uwag oraz poprawek. Oprócz tego projekt zostanie  poddany konsultacjom społecznym. Zostanie on zaopiniowany przez Radę Dialogu Społecznego, organizacje pracodawców, związki zawodowe oraz Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego, będą one miały na to termin 21 dni od momentu otrzymania projektu.

 Ile wyniesie płaca minimalna od 2024 roku?

Rząd planuje, że od 1 stycznia 2024 roku minimalne wynagrodzenie za pracę wyniesie 4242 zł, a minimalna stawka godzinowa  27,70 zł. Natomiast od 1 lipca  zakłada się, że nastąpi kolejna podwyżka, po której najniższa możliwa płaca wyniesie odpowiednio 4300 zł i 28,10 zł. Warto przypomnieć, że obecnie minimalne ustawowe wynagrodzenie za pracę wynosi 3600 zł, a stawka godzinowa 23,50 zł. W ustawowym terminie nie doszło do ustalenia wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej dla określonych umów cywilnoprawnych w 2024 r. na forum Rady Dialogu Społecznego. W związku z tym zgodnie z art. 2 ust. 5 ustawy, w takim przypadku to Rada Ministrów zobowiązana jest w drodze rozporządzenia określić wspomniane wyżej stawki. Propozycje przedstawione  przez rząd nie mogą być natomiast niższe niż to co zostało zaproponowane przez Radę Dialogu Społecznego. Rada Ministrów przedmiotowych ustaleń musi dokonać do 15 września bieżącego roku.

 Waloryzacja wynagrodzenia- jakie konsekwencje?

Na posiedzeniu Rady Dialogu Społecznego minister Marlena Maląg wskazała, że zaproponowane zmiany przyniosą korzyści dla ponad 3,6 mld osób.  Natomiast przewiduje się, że pracodawcy poniosą ogólnie koszty w wysokości około 35 mld zł. Dla pracowników zarabiających najniższe płace proponowane stawki mogą wydawać się bardzo atrakcyjne. Jednak  już teraz biorąc pod uwagę wysokość wynagrodzenia w 2023 roku można stwierdzić, że planowane podwyżki będą sporym obciążeniem dla zatrudniających, szczególnie podmiotów mniejszych. W ocenie projektu stwierdzono, że, wzrost minimalnego wynagrodzenia za prace pozwoli, aby została utrzymana siła nabywcza dochodów rodzin pracowników, którzy otrzymują najniższe wynagrodzenie.  Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej przewiduje, że proponowane zmiany spowodują wzrost wydatków z budżetu państwa na 2024 rok. Szacuje się, iż koszty w skutek podwyżek urosną o ok. 2 025,0 mln zł w skali roku. Państwo z budżetu sfinansuje niektóre wynagrodzenia, składki i świadczenia, których wysokość relacjonowana jest do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dopłaty te będą głównym powodem wzrostu wydatków.

Podsumowanie

Podsumowując tak znaczny wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz stawki godzinowej może na pierwszym rzut oka wydawać się zjawiskiem bardzo pozytywnym szczególnie z punktu widzenia pracowników. Jednak zmiany mogą okazać się nadmiernym obciążeniem dla pracodawców. Zmuszeni oni będą w celu ograniczenia kosztów zredukować swoje załogi czy zminimalizować podwyżki wynagrodzeń dla pozostałych zatrudnionych. Proponowane zmiany mogą okazać się również niekorzystne dla pracowników, którzy posiadają wyższe kwalifikacje i zarabiają powyżej najniższej krajowej.