23 lipca 2024 r. Trybunał Konstytucyjny wydał niezwykle ważne orzeczenie (sygn. akt K13/20), w którym stwierdził, że przepisy nakładające na doradców podatkowych obowiązek raportowania schematów podatkowych są niekonstytucyjne.
Chodzi o obowiązujące od 1 stycznia 2019 r. regulacje ordynacji podatkowej, implementujące przepisy UE, tj. dyrektywę DAC6, które nakładają na doradców obowiązek zgłaszania szefowi Krajowej Administracji Skarbowej schematów podatkowych.
Trybunał przychylił się do argumentacji Krajowej Rady Doradców Podatkowych, która złożyła skargę w tej sprawie, wskazując, że regulacje te naruszają tajemnicę zawodową doradców podatkowych oraz nie spełniają wymagań wynikających z art. 2 i art. 17 ust. 1 oraz z art. 49 i art. 51 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 47 Konstytucji.
Przepisy dotyczące raportowania schematów podatkowych zostały uznane za nieprecyzyjne i niespełniające zasad określoności, co stoi w sprzeczności z art. 2 Konstytucji. Zasada określoności prawa wymaga, aby przepisy były jasne, precyzyjne i zrozumiałe, co umożliwia ich prawidłowe stosowanie i przewidywalność dla obywateli. W przypadku schematów podatkowych, brak jednoznacznych definicji i klarownych kryteriów prowadził do niepewności prawnej i trudności w ich stosowaniu.
Zgodnie z art. 17 ust. 1 Konstytucji, doradcy podatkowi mają działać na rzecz ochrony interesu publicznego oraz dobra i bezpieczeństwa swoich klientów. Obowiązek raportowania schematów podatkowych postawił doradców w sytuacji konfliktu interesów, zmuszając ich do wyboru między lojalnością wobec klienta a obowiązkami wobec organów podatkowych. Trybunał uznał, że takie przepisy uniemożliwiają doradcom podatkowym skuteczne wykonywanie ich obowiązków zawodowych i ochronę interesów klientów.
Trybunał Konstytucyjny ponadto wyraźnie podkreślił, że wszelkie objaśnienia, interpretacje czy dokumenty informacyjne od administracji rządowej nie mogą zastępować tekstu prawnego, ponieważ zgodnie z art. 217 Konstytucji, podatnik ma prawo do jasnego określenia swoich obowiązków podatkowych bezpośrednio na podstawie ustawy, a nie na podstawie dokumentów, które nie są oficjalnymi źródłami prawa. Trybunał dał jasno do zrozumienia, że przepisy muszą być klarowne i precyzyjne, a wszelkie próby ich “naprawiania” za pomocą rządowych objaśnień to za mało.
Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego w sprawie K13/20 to istotny krok w kierunku ochrony praw obywatelskich i zapewnienia, że przepisy prawa podatkowego są zgodne z Konstytucją RP. Przywrócenie pełnej tajemnicy zawodowej doradców podatkowych nie tylko zwiększa zaufanie klientów, ale również umożliwia doradcom skuteczniejsze działanie na rzecz ochrony interesów publicznych i prywatnych.
Podkreślenia jednak wymaga, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie przyświadcza o konieczności wyeliminowania wszelakich przepisów dotyczących raportowania schematów podatkowych.